تحول در نظام فعاليت و دگرديسي سازمان فضايي نواحي روستايي حاشيه زاينده‌رود (مطالعه موردي: ناحيه بن‌رود و جلگه (شهرستان اصفهان))

سازمان فضايي سكونتگاه‏ها پيوسته از درون و از بيرون تحت تأثير نيروهاي متعدد (محيطي، اقتصادي-اجتماعي، تاريخي، و سياسي) در حال دگرگوني و تغيير است. حاصل اين تغييرات تحول در ساختارها و كاركردهاي ناحيه و به تبع آن سازمان و ساختار نظام سكونتگاهي شهري و روستايي است. يكي از عناصر اصلي سازمان فضايي مناطق، شهرها و روستاها و جريان‏هاي فضايي مابين آن‏هاست؛ چنانچه يكي از عناصر اين سيستم دچار تحول شود، ساير عناصر نيز متأثر مي‏شود. در اين مقاله دگرديسي سازمان فضايي روستاهاي بخش بن‏رود و جلگه در شهرستان اصفهان در اثر تحولات نظام فعاليت بررسي شده است. پژوهش از نوع پژوهش‏هاي كاربردي و توسعه‏اي است و با روش كيفي و مصاحبه عميق تحولات شناسايي شده‏اند. به‏منظور دست‏يابي به هدف تحقيق و در راستاي پاسخ‏گويي به سؤالات پژوهش،‏ با رويكرد فضايي و نگرش سيستمي به تبيين تحولات ساختاري‏– كاركردي و تغييرات سازمان فضايي سكونتگاه‏هاي روستايي واقع در ناحيه مورد مطالعه (بخش بن‏رود و جلگه شهرستان اصفهان) در اثر تحول نظام فعاليت پرداخته شده است. نتايج بيانگر آن است كه در اثر عواملي مانند محدوديت منابع آب و خاك، تضعيف نقش توليد كشاورزي، تضعيف نظام اقتصاد روستايي، كاهش نقش نيروي انساني فعال در توليد، تضعيف ساختارهاي بومي نظام بهره‏برداري از منابع آب در ساختار اشتغال به نفع بخش خدمات تغييري به‏وجود آمده كه اين امر به رشد مهاجرفرستي انجاميده است. در نتيجه ساختار فعاليت توليدي در منطقه به فروپاشي رسيده است و در اثر اين امر سازمان فضايي منطقه از يك سازمان منظم و پايدار به سمت سازماني قطبي‏شده با محوريت شهرگرايي به نقاط كانوني سوق داده شده است.