هيدروكربن هاي آروماتيك حلقوي (PAHs) در رسوبات رودخانه حفاظت شده سرد آبرود استان مازندران

Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) in Sardabroud protected river sediments of Mazandaran province

با افزايش جمعيت، پيشرفت تكنولوژي و توسعه صنايع مختلف، توسعه كشاورزي، استفاده روزافزون از سوخت­ هاي فسيلي موجب گرديده است تا ميزان زيادي از فاضلاب­هاي صنعتي و شهري كه داراي تركيبات شيميايي مختلف هستند، وارد اكوسيستم ­هاي آبي گردند. هدف از انجام اين تحقيق تعيين غلظت و پراكنش هيدروكربن­هاي آروماتيك حلقوي و منشأ اين تركيبات در رودخانه حفاظتشده سرد آبرود در استان مازندران است. نمونهبرداري رسوبات سطحي بستر رودخانه­ توسط گرب ون­وين در 4 ايستگاه (كريم آباد، گيلكلا، عباسكلا و مصبرود سردآبرود) انجام شد. استخراج و آناليز تركيبات PAHs ، باروش استاندارد سوكسله، طي دو مرحله كروماتوگرافي ستوني و دستگاه كروماتوگرافي گازي- طيفسنجي جرمي انجام شــد. بيشتــرين ميــــزان كــل ايــن تــركيبــات در مصب رودخانه با غلظت ng.g-1 173/40± 1059/89 و كمترين، در ايستگاه كريمآباد در بالادست رودخانه با غلظت ng.g-1 39/22 ± 141/42 مشاهده شد. روند تجمع تركيبات PAH در رسوبات نشان داد كه از بالادست رودخانه به پايين‌دست، غلظت تركيبات PAHs افزايش مييابد. تعيين منشأ تركيبات در رسوبات با استفاده از نسبتهاي تشخيصي ايزومري نشان داد كه تركيبات PAHs عمدتاً اختلاطي از منابع پتروژنيك و پايروژنيك هستند. رسوبات سطحي رودخانه سردآبرود بر اساس رهنمود كيفيت رسوب NOAA از نظر غلظت هيدروكربن­هاي پلي­آروماتيك در سطح متوسط آلودگي قرار دارند. برداشت شن و ماسه در مسير رودخانه، ورود پسابهاي كشاورزي مزارع اطراف، افزايش شهرنشيني، تردد و ترافيك اتومبيل­ها در منطقه و ميزان نسبتاً بالاي بارندگي و روانابهاي شهري باعث ايجاد آلودگي حاصل از تركيبات هيدروكربن­هاي آروماتيك در رسوبات رودخانه شده است.

The purpose of this study is to determine the concentration and distribution of cyclic aromatic hydrocarbons and the origin of these compounds in the protected river Sardabrood in Mazandaran province. Sampling of surface sediments of the riverbed was done from different stations (Karimabad, Gil Kola, Abbas Kola and the estuary of Sardabroud). To extract and analyze PAH compounds, by Soxhlet method, column chromatography and gas chromatography-mass spectrometry was performed in two stages. The highest total amount compounds was observed in the estuary 109.89 17 173.40 ng.g-1 and the lowest concentration in Karimabad station ng.g-1 of 141.39 ± 42.22 ng. The trend of accumulation of PAH in sediments showed that from upstream to downstream PAH concentration increases. Determining the origin of compounds in sediments using isomeric diagnostic ratios showed that PAH are mainly a mixture of petrogenic and pyrogenic sources. Surface sediments are in the average level of pollution in terms of polyaromatic hydrocarbon concentration according to NOAA sediment quality guidelines. The presence of a sand factory along the river, the entry of agricultural effluents into the surrounding fields, increased urbanization; car traffic and the relatively high amount of rainfall and urban runoff have caused the pollution of aromatic hydrocarbon compounds in the river sediments.