اقليم شناسي بارش ناحيه خزري

Precipitation Climatology of the Caspian region

در اين پژوهش تلاش شد تا جنبه­ هاي پنهان بارش در ناحيه خزري مورد بررسي و واكاوي قرار گيرد. بدين منظور از داده­ هاي روزانه 385 ايستگاه ‌همديد، اقليم‌شناسي و باران­ سنجي سازمان هواشناسي كشور و ايستگاه‌هاي باران­ سنجي وزارت نيرو طي بازة زماني 2016-1966 (51 سال) استفاده شد. نقشه‌هاي بارش روزانه با تفكيك مكاني 3 × 3 كيلومتر ايجاد ­شد. براي هر پيكسل ايجاد شده در نقشه افت و خيز سينوسي بارش 12 ماه سال براساس روش همسازها بررسي گرديد. بارش‌هاي 1، 2، 3، 2/4، 4، 5 و 6 تناوبي در هر سال استخراج گرديد. به منظور شناسايي الگوهاي مكاني بارش براساس سهم تناوب­هاي مختلف و نيز پهنه­ بندي آن از شگرد تحليل خوشه ­اي براساس فاصلة اقليدسي و روش ادغام "وارد" استفاده شد. نتايج نشان داد كه، در نواحي­اي كه بارش­هاي يك تناوبي وجود داشته، سيستم­هاي بزرگ مقياس و در نواحي با بارش ­هاي دو تناوبي، سيستم­هاي بزرگ مقياس و عوامل محلي و در نواحي با بارش­هاي سه، چهار، پنج و شش تناوبي، عوامل محلي هم­چون رشته ­كوه ­هاي البرز، درياي خزر و جلگه­اي بودن ناحيه منجر به نزولات جوّي شده­ است. بيش­ترين سهم بارش­هاي حاصل از سامانه­ هاي بزرگ مقياس در جنوب ­غربي درياي خزر و شرق ناحيه و بيش­ترين سهم بارش­هاي محلي در ارتفاعات البرز مشاهده شد. اين خود بيانگر اين است كه، در بخش ­هاي ساحلي و جنوب­غرب درياي خزر و شرق ناحيه، بارش متمركز و در ارتفاعات البرز نامتمركزتر بوده است. نتايج حاصل از تحليل خوشه­ اي نشان داد كه، در ناحيه خزري سه طبقه پراش بارش متمايز را مي­توان شناسايي نمود. پراكندگي جغرافيايي اين طبقات نشانگر اين بود كه تفاوت اين طبقات متأثر از عرض جغرافيايي و فاصله از درياي خزر است.

In current research, attempts was made to analyze the hidden aspects of precipitation in the Caspian region. To this end, the daily data of 385 stations, under Meteorological Organization and the Ministry of Energy's supervision was used for the period of 2016-1966 (51 years). These stations were used in order to create maps with a spatial resolution of 3 × 3 km. Sinusoidal behaviors of monthly Precipitation in each map's pixels were investigated. Accordingly, first to sixth harmonics were extracted. Finally, to identify the spatial patterns of precipitation based on the contribution of different periodic and its zoning, the cluster analysis method was used based on the Euclidean distance and the "Ward" method of linkage. The results showed that large-scale systems, and local factors such as the Alborz Mountains, the Caspian Sea have led to different patterns of atmospheric precipitation. The largest share of precipitation from large scale systems in the southwest of the Caspian Sea and the eastern region and the highest share of local precipitation in the Alborz highlands is seen. This suggests that precipitation is concentrated in the coastal and southwest parts of the Caspian Sea and east of the region, and is less concentrated in the Alborz highlands. The results of cluster analysis indicate that in the Caspian region three classes of distinct precipitation diffraction can be identified. The geographical dispersion of these classes shows that the difference between these classes is affected by latitude and distance from the Caspian Sea.