راهكارهاي تربيتي سوره‌ي يوسف(ع) بر اساس مفهوم روان‌شناختي «سازوكار دفاع رواني

يكي از عناصر بنيادين در بحث شخصيت، شناخت سازوكارهاي دفاع رواني و نوع برخورد با آنهاست. «سازوكار‌ دفاع رواني» به تدابير هيجان مداري گفته مي‌شود كه انسان آن‌ها را براي كنترل تنيدگي‌ها، ناكامي‌ها و نااميدي‌ها به كار مي‌گيرد تا آسيب‌هاي رواني را كاهش دهد. اين نوشتار پژوهشي ميان‌رشته‌اي است كه به روش تحليلي توصيفي و با هدف بازشناسي مفهوم روان‌شناختي «سازوكار دفاع رواني» در سوره يوسف(ع) و تبيين راه‌كارهاي تربيتي نسبت به اين رفتارها و ارائه‌ي راهبردهاي قرآني براي دستيابي به شيوه‌ي برخورد صحيح با رفتارهاي ناسازگارانه‌ي افراد نگاشته شده است. پرسش تحقيق عبارت است از اينكه «قرآن كريم در سوره يوسف(ع)چه راهبردهايي را براي تربيت جامعه توصيه مي‌كند تا‌ رفتارهاي ناسازگاري‌ كه با مفهوم دفاع رواني قابل تحليل‌اند، مديريت و اصلاح شوند؟» مقاله حاضر، با عرضه مفهوم روان‌شناختي «سازوكار دفاع رواني» به قرآن كريم به تبيين نظر قرآن درباره موضوع و ارائه راهبردهاي قرآني براي دستيابي به آن پرداخته است. از نتايج اين مطالعه، تبيين شش سازوكار «دليل‌تراشي، فرافكني، بي‌ارزش‌سازي و عقلي‌سازي، پيوندجويي و آلايش ساختگي» و شش راه‌كار تربيتي در سوره يوسف(ع) است كه دو راه‌كار «تفسير رفتار و اطمينان‌بخشي» بين روان‌شناسي و آموزه‌هاي قرآني مشترك و چهار روش جديد شامل «حمايت خانوادگي، حساسيت‌زدايي، تذكر و داستان‌سازي» است. نتيجه اينكه، در قرآن كريم، رفتار مناسب در مواجهه با اين افراد، به شكلي ارائه شده تا با افزايش دانش و اراده در بين افراد جامعه، بتوانند حقارت دروني خود را رفع و عزت نفس خود را بيابند.