تبيين سبك‌هاي خراج‌نگاري در تمدن اسلامي تا سال650 هجري

ماليه‌نگاري در فرهنگ و تمدن‌ اسلامي از سده اول مورد توجه مسلمانان واقع‌گرديد. از‌ شاخه‌هاي فرعي تاريخ‌نگاري‌ مالي، خراج‌نگاري بود. با آغاز فتوح اسلامي يكي‌ از مباحث مطرح‌ در‌ارتباط با فتح سرزمين‌هاي جديد، پرداخت خراج به‌ عنوان يكي‌ از مهمترين منابع درآمد دولت اسلامي بود. درنتيجه ماموران مالي دستگاه خلافت به تنظيم‌گزارش‌هاي مالي و جمع‌آوري و جبايت خراج پرداختند. بدين‌سان خراج‌نگاري در تمدن اسلامي از سده اول شروع شد. با‌ مطالعات انجام شده مي‌توان سبك‌هاي متنوعي در دسته‌بندي‌كتب تاريخ خراج جستجو‌كرد، زيرا سِمَت نويسندگان، انگيزه‌ها و عوامل نگارش، روش‌نگارش، محتوا، نوع نگاه نويسندگان به مسائل اقتصادي و مالي متفاوت مي‌باشد. در‌اين پژوهش با روش توصيفيتحليلي و با استفاده از‌ منابع تاريخ‌نگاري و فهارس و از طريق مطالعه‌ كتابخانه‌اي به اين پرسش‌ اصلي پاسخ داده شده است: سبك‌هاي اصلي‌آثار‌ تأليفي مسلمانان در‌ باب خراج تا سال‌650 هجري چه بوده است؟ فرضيه مقاله چنين است كه اصلي‌ترين سبك‌هاي تأليفي در باب خراج؛ فقهيسياسي، فقهيحديثي و محليجغرافيايي بوده است.