معرفت شهودي از نظر مولانا

از نظر عرفا كامل ترين راه شناخت حق تعالي، معرفت شهودي است. اين نوع معرفت نه از راه تفكّر نظري بلكه با مشاهدۀ حقايق و طيّ منازل و مقامات و ترك تعلّقات دنيوي و تهذيب نفس به‌دست مي آيد. اين راه اگرچه راهي دشوار و سخت و خاصّ برخي انسان هاي مخلص است، امّا نسبت به روش برهاني و عقلي نزديك‌ترين راه به هدف است. در اين پژوهش برآنيم تا نظر مولانا را در مورد اين مقوله به روش تحليلي–توصيفي بيان داريم. برآيند تحقيق حاكي از آن است كه مولوي نيز چون ديگر عرفا، قائل به مراتب در معرفت و شناخت است و شناخت شهودي را معتبرترين شناخت مي داند كه در آن سالك بدون هيچ واسطه اي خدا را به شهود قلبي خود مي‌شناسد. وي شناخت عقلي و سپس حسّي را در مراتب بعدي مي داند و آن‌ها را براي كساني‌كه به شناخت مراتب بالاتر دسترسي ندارند، معتبر و مجاز مي داند. از ديدگاه مولانا، ابزار و وسيلۀ معرفت شهودي، دل است. از نظر وي دلي كه منظر و مظهر حضرت سبحان است، دل انسان كامل يا به تعبيري دل اوليا و انبيا است و توحيد حقيقي، ديدار شهودي است و اين نوع معرفت نسبت به خداشناسي كه مبتني بر استدلال و آفاق و انفس است، رجحان و برتري دارد