عنوان مقاله :
بررسي و ريشه‌شناسي افعال در كتيبۀ شاپور يكم
پديد آورندگان :
يوسفي ، فتانه دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي - گروه زبان و ادبيات فارسي , منشي زاده ، مجتبي دانشگاه علامه طباطبايي - گروه زبان‌هاي خارجه و ادبيّات فارسي , زاهدي ، فرح كتابخانه اسناد ملي - گروه پژوهشي
كليدواژه :
ريشۀ فعل , ساختار فعل , كتيبۀ پارتي , كتيبۀ ساساني
چكيده فارسي :
اين پژوهش به بررسي و ريشه‌شناسي ساختمان فعل در كتيبه‌ها با روش توصيفي–تحليلي پرداخته و در آن تلاش شده است تا ساختار فعل و صرف و نحو و جايگاه آن در جمله با استناد به كتيبه‌ها شناسايي و بررسي شود. براي جمع‌آوري اطّلاعات، به روش كتابخانه‌اي و با استفاده از فيش‌برداري، به صرف و نحو فعل‌ها پرداخته شده است. براي بررسي بهينۀ ريشه‌شناسي و ترجمۀ صحيح كلمات از سروده‌هاي آن دوره يعني دوره باستان استفاده شده تا نكات اساسي مورد نظر به درستي بيان شود. در اين سروده‌ها فعل‌ها مشخّص شده و زمان آن مورد بررسي قرار گرفته است. در جمع‌آوري اطّلاعات كه عمده‌ترين آن، بررسي و ريشه‌شناسي افعال در كتيبۀ شاپور يكم كعبۀ زردشت مي‌باشد، به شباهت‌ها و تفاوت‌هاي افعال و سير تحوّل آن از دورۀ باستان به فارسي ميانه و پهلوي اشكاني پرداخته مي‌شود. در اين مقاله افعال در جملات كتيبۀ شاپور يكم در كعبۀ زردشت و صرف و نحو آن مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد. پژوهش نشان مي‌دهد كه فعل در فارسي باستان در گذر زمان به فارسي ميانه دچار تغييراتي شده است. در تحوّل از ايراني باستان به فارسي ميانه و پهلوي اشكاني، دستگاه‌هاي فعلي نقلي، ماضي و آينده و ماده‌هاي فعلي آغازي، آرزويي و تشديدي از ميان رفته‌اند. تنها دستگاه فعلي معروف به مضارع تحوّل يافته و عموميّت پيدا كرده است.
