بررسي تطبيقي هستي‌شناسي‌معنا در ديدگاه فيض كاشاني و علامه طباطبايي

هستي‌شناسي معنا در پيِ يافتن حقيقت و ماهيت معناي الفاظ و به بيان ديگر در جستجوي چيستي معناست. انديشمندان غربي به اين مسئله توجه كرده و نظريه‌هاي گوناگوني همچون نظريه مصداقي، تصوري، تصويري و... براي معنا مطرح كرده‌اند. با توجه به جايگاه ويژۀ اين بحث در تفسير قرآن و دانش اصول فقه و برخي مباحث كلامي، تبيين ديدگاه دانشمندان مسلمان دربارۀ آن ضروري است. به همين جهت در اين مقاله، با روش توصيفي تحليلي، آراي دو تن از عالمان و مفسران برجستۀ شيعه، يعني فيض كاشاني و علامه طباطبايي بازخواني و تبيين شده است. با بررسي «نظريۀ روح معنا» كه از نظريه‌هاي مهم ايشان در تفسير قرآن است و هر دو مفسر بر آن اصرار دارند و اشتراكات فراواني در ديدگاه آنان ديده مي‌شود، اثبات شده است اين نظريه كه برخي در صدد به‌دست‌آوردن نظريه معنا از آن بوده‌اند، نمي‌تواند به عنوان «نظريه معنا» پذيرفته شود؛ زيرا پاسخي به پرسش چيستي معنا ارائه نمي‌دهد. نتيجه اينكه به‌رغم وجود عبارت‌هايي در آراي ايشان كه نشان از تمايل به نظريۀ مصداقي يا تصويري معنا دارد، هر دو مفسر تنها نظريۀ ايده‌اي (تصوري) معنا را معتبر مي‌دانند.