ريشه هاي گنوسي اسطوره آفرينش در كيش مانوي

Gnostic Roots of Manichean Creation History

تاثيرپذيري و تاثيرگذاري مفاهيم و عقايد فكري همواره موضوعي مورد بررسي و تحقيق محققان در طول تاريخ بوده است. از جمله اين تاثيرگذاري ها تحول و تطور اساطير آفرينش اديان تحت تاثير پيش زمينه هاي فكري و اعتقادي اديان پيشين است. ماني به عنوان پديدآور كيش مانوي بخش عمده حيات فكري و ذهني خود را در ميان باورمندان به تفكر گنوسي سپري كرد و زماني كه كيش مانوي به وسيله او شكل و انسجام يافت، از اين عقايد تاثير پذيرفت. بخشي مهم و گسترده اي از تعاليم كيش مانوي عقايد ماني درباره اسطوره آفرينش است بي ترديد ماني در تفسير ظهور كيش مانوي نيازمند بازسازي عناصر و داستان آفرينشي بنيادي بوده است كه در بررسي و واكاوي عقايد وي درباره آفرينش به خوبي ريشه هاي گنوسي اين تعاليم پيدار است. ماني نه فقط در متن داستان آفرينش خود، بلكه در مفاهيم و عناصر اساطير آفرينش خود وام دار آيينهاي گنوسي پيش از خود است. هويت و سنخ بن مايه هاي اين داستان اسطوره اي با وجود آنكه رنگي نو دارد اما به واقع مفاهيمي كهن با الگوهاي گنوسي است. از اين رو اين تحقيق با هدف بررسي ريشه هاي گنوسي اسطوره آفرينش مانوي درصدد است تا با بررسي توصيفي و تحليلي از منابع دست اول ماني و كيش او به ريشه ها، ساختارها و مفاهيم كيش مانوي و تاثيرگذاري كيش مانوي از آيينهاي گنوسي بر اساس منابع دست اول اين آيينها بپردازد و به اين نتيجه دست مي يابد كه اساسا ماني نه فقط در بازآفريني داستان اسطوره آفرينش مانوي از بن مايه هاي گنوسي استفاده كرده است، بلكه در عناصر و مفاهيم اين عقايد از مفاهيم و عناصري گنوسي بهره برده است. كليدواژگان: كيش مانوي، آيينهاي گنوسي، داستان آفرينش، بن مايه ها و عناصر آفرينش گنوسي

The Impression and Influence of Intellectual Concepts and Beliefs have always been the subject of scholars’ research throughout of history. One of these kinds of the intellectual influence is the evolution of the creation’s myths in religions’ beliefs that had influenced by the previous concepts and religions. Mani, as the creator of the Manichean, spent much of his intellectual and mental life among believers in Gnostic thought, and was influenced by these beliefs when the Mechanism was formed by him. An important and widespread part of Mani's teachings and beliefs, is the creation myth that carried the pretext of Mani of his Prophecy that need to reconstruction of the fundamental creative elements and stories that we can See Gnostic roots of these teachings, in survey and analyzing his ideas about the creation. Mani not only in the context of his creation story but also in the concepts and elements of his creation myths had used the Gnostic beliefs. The identity and style of the myths of this mythical story, though new shaped, are same old concepts of Gnostic patterns. Therefore, this study aims to examine the Gnostic roots of the myth of Mani’s creation story and by descriptive and analytical method of primary sources of Mani and his Believers, has reconstruct of structures and concepts of the Manichean and the influence of the Gnosticism on this sources. an‎d it concluded that Mani not only used Gnostic themes in recreating the story of the creation myth, but also use these beliefs in the elements and concepts of his creation story.