عنوان مقاله :
آشنايي زدايي از عناصر ديواني در غزل شاعران سبك هندي
پديد آورندگان :
اكرمي، مير جليل دانشگاه تبريز , محمدي، دادرس دانشگاه تبريز
كليدواژه :
آشنايي زدايي , بيگانه‌سازي , عناصر ديواني , سبك هندي
چكيده فارسي :
آشنايي‌زدايي از مهم‌ترين فنون گريز از ابتذال، در هر دو حوزه‌ي ساختار و محتواي هنرِ شعر است كه ابزارِ خيال شاعران براي دريافتي متمايز و مهيّج از زبان و انتقال آن به مخاطب واقع شده است. اين مبحث مهم نقد ادبي، نخستين‌بار به‌وسيله‌ي فرماليست‌هاي روسي مطرح شد. به‌عقيده‌ي آنان تكرار واژگان و تركيبات كهن، زيبايي متن و به‌تبعِ آن رغبت مخاطب را تهديد كرده و لزوم بيگانه‌سازي را نمايان مي‌سازد. جلوه‌هاي اين هنر شاعري را بيش‌و‌كم در تمام ادوار شعر فارسي مي‌توان ديد؛ اما در عصر رواج سبك هندي، به دلايلي همچون گذرِ شعر، به‌ويژه قالب غزل، از ادوار پرشكوه و به‌تبع آن تكرار و ابتذال عناصر آن و تغيير پايگاه و مخاطبِ هنرِ شعر، اين تجلّي نمايان‌تر است. عناصر ديواني نيز به دلايلي همچون تعلقشان به دربار، به‌عنوانِ عظيم‌ترين مهد پرورش شعر و سنخيّت با ادبيات فاخر و كهن ، به‌قدري استفاده شده‌اند كه در زمان ظهور سبك هندي، غبار تكرار و كهنگي دامانشان را گرفته است؛ بنابراين، شاعر سبك هندي با انواع فنونِ آشنايي‌زدايي همچون توجه خيالي به حواشي عناصر، مخالف‌خواني، مضمون‌تراشي، كاربرد تناقض‌آميز و كاريكاتوري عناصر و همچنين بهره‌جستن از آن‌ها در بيگانه‌سازي كنايات مبتذل، درصدد نوسازي و نماياندن دگرگونه‌ي آن‌ها در شعر خود برآمده است. در اين مقاله، ذيلِ شش عنوان، به تحليل كاربرد اين شگردها در غزل سبك هندي پرداخته‌ايم.
چكيده لاتين :
no abstract
