پيكاني، از گويش هاي مركزي ايران در جرقويۀ اصفهان

Peykāni: a Central Iranian Dialect in the Jarquya District

پيكاني يكي از گونه هاي گويش جرقويه اي است كه در جنوب شرقي اصفهان در روستاي پيكان صحبت مي شود. اين گويش در كنار گويش هايي مانند گزي، سدهي ورزنه اي و يهوديان اصفهان در زيرشاخه جنوبي از گويش هاي مركزي قرار مي گيرد. اين مقاله با رويكردي توصيفي به توصيف واجشناسي همزماني و تاريخي و دستور اين گويش پرداخته است، بر پايه پيكره زباني كه نگارندگان مقاله از اين گويش در زمستان 1397 فراهم كرده اند. بررسي واجشناسي اين گويش آنچنان كه در اين مقاله انجام گرفته است، نشان مي دهد كه پيكاني ويژگيهاي آوايي شمال غربي را به خوبي نشان مي دهد و در دگرگوني هاي آوايي متاخر نيز با ديگر گويش هاي مركزي هماهنگ است، هرچند ويژگي هاي آوايي اي يافته است كه آن را نه تنها از گويش هاي مركزي بلكه از ديگر گويش هاي جرقويه اي متمايز ساخته است. دستور پيكاني با گويش هاي شاخه جنوبي هماهنگ است و از جهت نداشتن ماده مجهول، جنس دستوري و ساخت ويژه براي زمان آينده به روشني از گويش هاي شاخه شمال شرقي مانند جوشقاني و ميمه اي متمايز مي شود، با اين همه ويژگي هايي را نشان مي دهد كه در ديگر گويش هاي مركزي ديده نمي شود، مانند ساخت جديد معرفه ساز، پسوند نشانه نمود ناكامل كه به پايان فعل افزوده مي شود و صورت هاي خاصي كه براي ضمير اشاره به كار مي رود.

Peykāni is a variety of Central Iranian dialects spoken in the village of Peykān (locally Peykom) in Jarquya district of Isfahan province in central Iran. It shares features with other Central dialects in the Southern branch such as Gazi, Sedehi, and Isfahani Jewish. This paper describes synchronic and historical phonology and grammar of Peykāni based on a corpus collected by the authors in Peykān village during winter 2019. The study of phonology of the dialect as presented in the current paper shows that Peykāni basically has Northwestern features and in later changes, it shares some features with other Central dialects but also shows features that are specific to Peykāni. In morpho-syntax features, Peykāni coincides with the Southern branch of Central dialects as it has no grammatical gender, passive stem, or future tense that separates it from the rest of Northeastern Central dialects in the Kashan region. By having some new grammatical features such as a new form for definiteness or imperfect suffix, Peykāni has specific features not seen in other Central dialects.