حضور ابرانسان در شعر احمد شاملو و رفعت سلّام با تكيه بر مدايح بي‌صله و هكذا تكلّم الكركدن

Presence of Super Human in Shamloo’s and Raf’at Salam’s Poems due to Biseleh va Hakaza Takalam al Karkadan Sermons

امروزه انسان‌گرايي يكي از مهم‌ترين درون‌مايه‌هاي شعر جهان است. اومانيسم يا مكتب انسان‌گرايي، نگرش يا فلسفه‌اي است كه اصالت را به رشد و شكوفايي انسان مي­دهد و انسان را حقيقتِ وجودي همه‌چيز مي­داند. طرّاح «ابرانسان»، فردريش نيچه مدّعي گذر از اومانيسم و پشت سرگذاشتن انسان به‌عنوان غايت هستي و دستيابي به مرحله‌اي بالاتر است. جستار حاضر، انسان‌گرايي و ابرانسان مبتني بر انديشه‌هاي نيچه را در شعر دو شاعر معاصر ايراني و مصري، احمد شاملو و رفعت سلّام، به­ شيوۀ تحليلي - توصيفي بررسي كرده است تا در حوزۀ ادبيّات تطبيقي، به نسبت ميان انديشه‌هاي اين دو شاعر با يكديگر و با طرّاح نظريه بپردازد. ازميان مجموعه‌هاي شعري اين دو شاعر، دو مجموعة مدايح بي‌صله و هكذا تكلّم الكركدن دست­مايۀ پژوهش پيش رو قرار گرفته‌اند. نتايج نشان مي‌دهد كه انسان شاملو در اين مجموعه، از مرحلۀ انسان مبارز فراتر رفته و انسان فرزانه‌ جانشين او شده است، انساني كه دل از آسمان و تقدير بركنده و اكنون با تكيه بر نيروهاي زميني خود و اميد به آينده پيش مي­رود. در شعر رفعت سلام دو مؤلّفۀ «طبيعت‌گرايي» و «محوريت انسان» پس از تعبير «مرگ خدا» نمايان‌تر از ديگر مؤلّفه‌هاست.

Today, humanism is one of the most important themes in world poetry. Humanism or the school of humanism is an attitude or philosophy that gives originality to the growth and prosperity of man and it considers man as the existential truth of everything. The creator of "Superm@n", Friedrich Nietzsche, claims the transition from humanism and leaving man behind as the goal of existence and reaching higher levels. The present article examines humanism and superhumanism based on Nietzsche's ideas in the poetry of two contemporary Iranian and Egyptian poets, Ahmad Shamloo and Raf’at Salam, in an analytical-descriptive way, in the field of comparative literature, in relation to the ideas of these two poets that deal with the theory of creator. Among the collections of poems of these two poets, two collections of unblemished praises Biseleh va Hakaza Takalam al Karkadan Sermons have been the subject of research. The results show that the man included in this series has gone beyond the stage of a fighting man and it has been replaced by a wise man, a man who has lost his heart from heaven and he is now relying on his earthly forces and hope for the future. In Raf’at Salam's poem, the two components of "naturalism" and "human orientation" are more prominent than the other components after the interpretation of "God's death".