ويژگي‌هاي آوايي و صرفي مشترك قرآن قدس با برخي متون كهن و گويش‌هاي ايراني نو

Common Phonetic and Morphological Features of the Quran-e Qods with Some Ancient Texts and Modern Iranian Dialects

قرآن قدس يكي از متون قابل توجه دورة رشد و تكوين زبان فارسي (قرن 4 و 5) است، زبان آن آميزه‌اي از فارسي، عربي و عناصر گونه‌اي-گويشي قلمداد مي‌شود و از نظر آوايي و صرفي ويژگي‌هاي منحصربه‌فردي دارد. با توجه به ارتباطي كه اين متن با زبان فارسي ميانه دارد و اينكه بسياري از صاحبنظران مكان نگارش آن را جايي در حوالي سيستان مي‌دانند، هدف از انجام اين پژوهش مقايسة برخي از ويژگي‌هاي آوايي و صرفياين قرآن مترجَم با فارسي ميانه، متون پازند، متون فارسي-يهودي و برخي از گويش‌هاي ايرانيِ رايج در جنوب شرقي ايران بوده است. نتايج برآمده از بررسي داده‌هاي موجود كه عموماً به صورت كتابخانه‌اي به دست آمده‌اند، نشان مي‌دهند كه اين اثر در برخي ويژگي‌هاي آوايي چون تحول /w/ آغازي و مياني، عدم تحول /d/ ميان‌واكه‌اي و تحول /h/ آغازين با متون پازند و در مواردي گويش‌هاي بلوچي، رودباري، سيستاني و كرماني مشابهت دارد، برخي ويژگي‌هاي صرفي آن، چون تكواژ موصولي نانوشتة «-ِ»، پسوند مصدرساز «-ِشت» و تمايز معنايي دو حرف اضافة «ب/ بد» و «بي» در متون فارسي-يهودي نيز مشاهده مي‌شود و واژه‌هايي از فارسي ميانه را نيز در خود حفظ كرده است.

Quran-e Qodsis one of the remarkable texts of the period of growth and development of the Persian language (4th and 5th centuries). Its language is considered to be a mixture of Persian, Arabic and dialectal-variety elements and has unique features in terms of phonetics and morphology. Due to the connection between this text and the Middle Persian language and the fact that many experts consider its place of writing to be somewhere near Sistan, the purpose of this study was to compare some phonetic and morphological features of this Quran with Middle Persian, Pazand texts, Persian-Jewish texts and some common Iranian dialects in southeastern Iran. The results of analyzing the available data, which are generally obtained through library-based method, show that this text in some phonetic features such as change of beginning and middle /w/, lack of transformation of intermediate / d / and change of beginning / h / with Pazand texts and in some cases with Baluchi, Rudbari, Sistani and Kermani dialects are similar, some of its morphological features, such as the unwritten monosyllabic morpheme of “e” the infinitive suffix of "-ešt", and the semantic distinction of the two propositions of "b / bad" and "bi" can also be seen in Persian-Jewish texts; also some words from Middle Persian have been retained.