روند بحران كركوك در تحولات سياسي منطقه و سناريوهاي آتي

شهر كركوك واقع در كردستان عراق به‌عنوان يك منطقة ژئوپليتيكي خاورميانه يكي از عوامل اصلي ظهور بحران‌ها و چالش‌هاي مابين اقليم كردستان، عراق و منطقه در صد سال اخير بوده است.در خصوص اهميت اين مكان جغرافيايي مي‌توان به نفت‌خيز بودن اين شهر، تنوعات قومي- مذهبي و دعاوي ارضي و قومي تاريخي بر سر آناشاره كرد كه امكان ظهور و بروز تنش را در منطقه مدام زنده نگه‌داشته است. اين وضعيت كركوك را از يك مسئله به بحران ملي و بين‌المللي مبدل ساخته است. اين نوشتار بر آن است، ضمن توصيف مختصر مختصات جغرافيايي، تاريخي، سياسي و اقتصادي كركوك و چگونگي ظهور بحران آن و تنازعات قومي- ژئوپليتيكي بر سر آن، تبيين و تحليل كند كه اين بحران در دورة نظام فدرال عراقچه مراحلي را تجربه كرده است و مسير احتمالي در رابطه با تحولات ژئوپليتيكي منطقة آن چگونه خواهد بود. پرسش مطرح اين است كه تأثير و تأثر بحران كركوك در تحولات عراق و منطقه و سناريوهاي آتي چگونه خواهد بود؟ در پاسخ به اين پرسش اين فرضيه نمايان مي‌شود كه بحران كركوك تحولات عراق و منطقه را تحت تأثير قرار داده و اكنون نظام فدرال عراق را با شكاف‌هاي عميق‌تر از گذشته روبه‌رو كرده است و اين بحران بالفعل با تأثيرگذاري و تأثيرپذيري از تحولات منطقه استعداد بالقوة تغييرات ژئوپليتيكي را در بردارد. اين وضعيت رابطة دولت عراق را با اقليم كردستان، آسيب‌پذير و شكننده كرده و آيندة كركوك را در ابهام فرو برده كه سناريوهاي متعددي براي آيندة كركوك متصور است. يافته‌ها چندين احتمال را جهت حل منازعه ارائه داده است. ليكن گروه‌ها در خصوص بيشتر سناريوها اجماع نظر ندارند و احتمال اينكه اين بحران حادتر شود و نظام فدرال از هم بپاشد و در نهايت وضعيت جديد ژئوپليتيكي را وضع كند، دور از انتظار نيست. مقالة حاضر در چهار بخش تدوين شده است؛ بخش اول تلفيق نظرية ژئوپليتيك و منازعه، بخش دوم ويژگي‌هاي عمومي كركوك، بخش سوم سير بحران در تحولات جديد و نقش بازيگران دخيل و در نهايت در بخش چهارم احتمالات پيش‌رو و راهكار حل منازعه بررسي شده است.

no abstract