ارزيابي اثرات تغيير اقليم بر كشاورزي دشت همدان–بهار با تأكيد بر بهره‌وري آب و امنيت‌ غذايي

هدف مطالعه‌ي حاضر ارزيابي اقتصادي اثرات تغييرات اقليم بر كشاورزي دشت همدانبهار است. در اين راستا ابتدا متغيرهاي بارندگي و دما در افق 2070 تحت سناريوهاي B1، A2، RCP2.6 و RCP8.5 پيش‌بيني شد و سپس با برآورد تابع واكنش عملكرد به روش ماكزيمم آنتروپي تعميم يافته (GME) و اندازه‌گيري تغييرات عملكرد ناشي از پارامترهاي آب و هوايي و لحاظ آن در يك الگوي برنامه‌ريزي رياضي مثبت (PMP)، اثرات تغيير اقليم بر الگوي كشت منطقه، الگوي كشت محصولات غذائي اساسي، سود ناخالص كشاورزان، بهره‌وري فيزيكي و اقتصادي آب و امنيت‌ غذايي ارزيابي گرديد. نتايج حاكي از افزايش دما، كاهش بارش، كاهش عرضه منابع آب و متعاقب آن كاهش عملكرد اكثر محصولات استراتژيك و افزايش عملكرد برخي محصولات سبزي و صيفي در تمامي سناريوها است. بعلاوه وقوع پيامدهاي فوق داراي آثار منفي بر مقدار توليد كل محصولات، مقدار توليد محصولات استراتژيك و سود ناخالص كشاورزان منطقه است و در اين راستا در بدبينانه‌ترين سناريو در افق 2070، زياني به ميزان 490 ميلياردريال به كشاورزان تحميل خواهد كرد. افزايش بهره‌وري فيزيكي و اقتصادي آب در سناريوهاي مختلف، نشان از ارزشمندشدن آب به دنبال كاهش كميت آب در اثر تغييرات اقليمي است. بنابراين وقوع تغييرات اقليمي با متأثر‌كردن منابع آب، عملكرد محصولات، سطح زيركشت، توليد مواد غذايي و در نهايت درآمد كشاورزان علاوه بر تحميل زيان‌هاي اقتصادي و زيست‌محيطي، ابعاد مختلف امنيت‌غذايي مانند در دسترس‌بودن موادغذايي، دسترسي، ثبات و استفاده از موادغذايي را تحت تأثير قرار خواهد داد. بر همين اساس جهت حفظ و بهبود عملكرد و همين‌طور كاهش زيان‌هاي احتمالي بر درآمد و امنيت‌غذايي منطقه، اتخاذ راهبردهاي مناسب و سازگار با تغييرات آب و هوايي از جمله استفاده از سامانه‌هاي نوين آبياري، روش‌هاي كم‌آبياري و اصلاح الگوي كشت با انتخاب محصولات با ارزش بالاتر بـراي افزايـش بهره‌وري آب، بهبـود مديريـت منابـع آب و درآمد كشاورزان در سـطوح گيـاه، مزرعـه و منطقه ضروري است.