بررسي جامعه شناختي جايگاه متفاوت اسلامگرا‌ها در وقوع انقلاب‌هاي معاصر (مطالعه موردي؛ جنبش انقلابي 2011 تونس و انقلاب اسلامي ايران)

حضور عنصر دين در وقوع انقلابها همواره تعيين كننده نوع جهان‌بيني ملتها به ارزشها و هنجارهاي اجتماعي است. نوع جهان‌بيني در وقوع انقلاب اسلامي ايران نشات گرفته از فرهنگ اسلامي بوده است كه در اثر اشاعه نفوذ معنوي انقلاب ايران در تحولات رخ داده در سال 2011 در كشورهاي عربي منجر به پيدايش فعالاني نظير گروههاي النهضه در تونس به رهبري راشد الغنوشي شد. هدف ما در اين پژوهش بررسي نقش اسلامگرايان به عنوان كنشگران مذهبي، در مقايسه با ساير نيروهاي غير‌اسلامي مي‌باشد. لذا براي بررسي نقش اسلامگرايان در وقوع انقلاب ايران و تونس، جايگاه آن در قالب يك دستگاه مفهومي متشكل از ايدولوژي بسيج، رهبري و سازماندهي را مورد بررسي قرار داديم. اين جستار در زمره پژوهشهاي كيفي و با روش تطبيقي-تاريخي انجام گرفته است. بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش به اين نتيجه رسيديم كه در انقلاب اسلامي ايران اسلامگراها با اتخاذ مشي ايدئولوژيك اسلامي توانستند رهبري و سازماندهي بسيج را برعهده بگيرند و با زير بيرق آوردن ساير معترضين انقلابي به اريكه قدرت صعود كنند. اما جنبش انقلابي تونس با رويه‌اي نسبتا دموكراتيك و مطالبات اقتصادي همراه بوده است كه اسلامگراها بدون رهبري واحد و در كنار ساير جريان‌هاي فعال در عرصه انقلابي كشور حضور نسبتا تاثيرگذار اما كم رنگ تري نسبت به اسلامگرايان انقلاب ايران داشتند. از علل اين موضوع ميتوان به تحت الحمايگي اين كشور توسط دولت هاي اروپايي، اتخاذ سياست هاي سكولاريستي و سركوب اسلامگراها در چهارچوب اصول اقتدارگرايي دولت هاي اين كشور، تحولات ناشي از دنياي مدرن و جهاني شدن، گسترش فرهنگ آزادي خواهي و مشاركت سياسي اشاره كرد.

no abstract