آينده‌پژوهي زنجيره تأمين صنعت نفت با رويكرد سناريونگاري

Futures Studies of Supply Chain in Oil Industry with Scenario Planning Approach

هدف: زنجيره تامين اثربخش نقش قابل ملاحظه‌اي در توليد و پخش محصولات و فراورده‌هاي نفتي و پتروشيمي در كشور دارد. پژوهش حاضر به دنبال شناسايي عوامل كليدي و سناريوهاي باورپذير و محتمل زنجيره تامين صنعت نفت در آينده است. روش: تحقيق حاضر از منظر جهت‌گيري، كاربردي، از جهت مبناي فلسفي اثباتي و از بُعد روش‌شناسي چندگانه است. بدين منظور ابتدا با بررسي مباني نظري و مصاحبه با كارشناسان متخصص، عوامل كليدي مؤثر روي آينده زنجيره تأمين صنعت نفت شناسايي و سپس با به‌كارگيري آزمون بينم اين عوامل غربال شدند. براي انتخاب پيشران‌هاي نهايي، دو تكنيك عدم قطعيت بحراني و ديمتل مورد استفاده قرار گرفت. سناريو محتمل هم با يكي از تكنيك‌هاي تصميم‌گيري انتخاب شد. يافته‌ها: با به‌كارگيري تكنيك عدم قطعيت بحراني و ديمتل، دو پيشران تحريم‌هاي خارجي و سياست‌هاي كلان اقتصادي در رابطه با مقاوم‌سازي براي نگاشت سناريوها انتخاب شدند. با توجه به اين دو پيشران چهار سناريوي زنجيره تأمين بسته، زنجيره تأمين شكننده، زنجيره تأمين مقاوم و زنجيره تأمين پويا توسعه داده شدند. هر يك از اين سناريوها بيانگر وضعيتي براي زنجيره تأمين صنعت نفت در آينده‌اند. با توجه به معيارهاي همخواني با روندهاي داخلي، همخواني با روندهاي بين‌المللي، محتمل بودن بر مبناي واقعيت و همخواني با داده‌هاي فعلي سناريوي زنجيره تأمين بسته به عنوان محتمل‌ترين سناريو انتخاب شد. نتيجه‌گيري: زنجيره تأمين پويا بهترين وضعيت را از نظر كاهش تحريم‌هاي خارجي و سياست‌هاي مناسب مقاوم‌سازي در برابر تكانه‌هاي خارجي نشان مي‌دهد و در سوي ديگر زنجيره تأمين بسته يك سيستم منزوي و آسيب‌پذير را در مقابل تهديدات توصيف مي‌كند.

Purpose: Effective supply chain plays a significant role in the production and distribution of petroleum and petrochemical products in the country. This study seeks to identify key factors and plausible scenarios for the future supply chain of the oil industry. Method: This research is applied from the point of view of orientation and it is positivist from philosophical point of view and it is a multiple research.For this purpose, the key factors affecting the future of the oil supply chain were identified by reviewing the literature and interviewing the experts and then using these binomial tests were screened. Two GBN and Dematel techniques were used to select the final key forces. The probable scenario was chosen with one of the decision making techniques. Findings: Using GBN and DEMATEL techniques, two key forces of external sanctions and macroeconomic policies related to strengthening were selected for mapping the scenarios. Based on these two key forces, the four scenarios of closed supply chain, fragile supply chain, robust supply chain and dynamic supply chain were developed. Each of these scenarios represents a situation for the future of oil supply chain. According to the criteria of conformity with internal trends, conformity with international trends, probability based on reality, and consistency with current data, closed supply chain scenario was selected as the most probable scenario. Conclusion: Dynamic supply chain shows the best situation in terms of reducing external sanctions and appropriate reinforcement policies and on the other hand, the closed supply chain describes an isolated and vulnerable system to threats.