مديريت مبارزه با ساختارهاي اجتماعي- فردي علل اعتياد به مواد مخدر در ايران

Management of combating social-individual structures of the causes of drug addiction in Iran; A systematic review of previous studies

زمينه و هدف: آهنگ شتابان نوسازي و مدرن شدن جامعه به همراه شكاف‌هاي بين نسلي و تضادهاي فرهنگي باعث تغييرات ساختارهاي اجتماعي- فردي علل اعتياد در ايران به خصوص در نسل جوان شده است. اهميت اين موضوع به قدري است كه باعث روند افزايشي در تحقيقات علمي در حوزه‌هاي مطالعاتي مختلف در زمينۀ اعتياد به مواد مخدر در دهه‌هاي اخير شده است. به دليل گسست موضوعي حاكم در اين تحقيقات، هدف مقالۀ حاضر جمع‌بندي نتايج حاصل از اين تحقيقات در راستاي مديريت مبارزه با ساختارهاي اجتماعي- فردي علل اعتياد به مواد مخدر در كشور است. روش: اين پژوهش به صورت كتابخانه‌اي و با استفاده از روش فراتحليل انجام‌ گرفته است. جامعۀ آماري آن شامل تحقيقاتي است كه در حوزه‌هاي مطالعاتي مختلف به بررسي عوامل مؤثر بر اعتياد به مواد مخدر در ايران پرداخته است. مقاله‌هاي منتخب مشتمل بر 40 مقالۀ علمي است كه در نشريات علمي مصوب به چاپ رسيده است و دورۀ زماني 98-1381 را در برمي‌گيرد. تكنيك گردآوري اطلاعات براساس طرح پرسشنامۀ معكوس است. يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد علل عمدۀ اعتياد به مواد مخدر را مي‌توان به ترتيب ميزان تأثير در سه عامل ساختار اجتماعي، ساختار خانوادگي و ساختار روحي- رواني طبقه‌بندي كرد كه ميزان تأثير هريك از اين سه ساختار با توجه به تفكيك جنسيتي، سني و جغرافيايي متفاوت است. نتايج: براي مديريت اثربخش و كارا در مبارزه با ساختارهاي اجتماعي- فردي علل اعتياد به مواد مخدر در ايران، توجه به سياست‌هاي پيشگيرانۀ مبتني بر برنامه‌هاي جامع مدرسه‌محور و نيز توجه به خرده‌فرهنگ‌هاي متكثر موجود در جامعه‌ براساس ويژگي‌هاي قومي، جغرافياي، سني و جنسيتي در تغيير نگرش و ارتقاي مهارت‌هاي مواجهه با مواد مخدر توصيه مي‌شود.

Background and Aim: The accelerating pace of renovation and modernization of society along with intergenerational divisions and cultural conflicts have caused changes in socio-individual structures of the causes of addiction in Iran, especially in the young generation. The importance of this issue is so great that it has led to an increasing trend in scientific research in various fields of study in the field of drug addiction in recent decades. Due to the thematic discontinuity dominating these studies, the purpose of this article is to summarize the results of these studies in order to manage the combat against socio-individual structures of the causes of drug addiction in our country. Method: This research has been done as a library research and using meta-analysis method. Its statistical population includes researches that have studied the effective factors on drug addiction in Iran in different fields of study. Selected articles consist of 40 scientific articles that have been published in approved scientific journals and cover the period of 2002-2019. The data collection technique is based on a reverse questionnaire design. Findings: The main causes of drug addiction can be classified into three factors: social structure (54%), family structure (27%) and psychological structure (19%), respectively. The research findings show that the degree of impact of each of these three structures varies according to gender, age and geography. Results: For effective and efficient management in combating socio-individual structures of the causes of drug addiction in Iran, it is recommended to pay attention to preventive policies based on comprehensive school-based programs and also pay attention to plural subcultures in society based on ethnic, geographical, age and gender features in changing attitudes and improving coping with drugs skills.