بررسي تاثير دقت‌هاي مكاني و زماني در ارزيابي ردپاي آب بر شاخص كمبود آب آبي در ايران

ايران، از جمله نواحيِ واقع شده در نواحي خشك و نيمه‌خشك جهان است كه از كمبود آب آبي رنج مي‌برد. به اين ترتيب، توسعه‌ي پايدار ايران، مستلزم تصحيح الگوي مصرف منابع آب آبي بوده و از سويي ديگر، هرگونه برنامه‌ريزي در زمينه‌ي مديريت مصرف منابع آب، نيازمند شناخت صحيحِ وضعيتِ كم‌آبي در نواحي مختلف كشور مي‌باشد. در اين پژوهش، براي نخستين بار، وضعيت كم‌آبي بر اساس شاخص كمبود آب آبي (BWS) تحت دقت‌هاي زمانيِ مختلف، شامل مقياس‌هاي سالانه و ماهانه، و دقت‌هاي مكاني مختلف، شامل مقياس‌هاي كشوري، نواحيِ اقليمي و استاني بررسي شد. بدين منظور، بر اساسِ ارزيابي‌ جامع ردپاي آب، ابتدا مجموع آب آبيِ مصرفي در مقياس روزانه در استان‌هاي مختلف كشور و در حدفاصل سال‌هاي 2015-2005 بدست آمد و سپس، با تقسيمِ آن بر موجوديت آب آبي، مقدار شاخص BWS محاسبه شد. مقادير BWS 1، نشان‌دهنده‌ي فقدان كم‌آبي، و مقادير 1≤BWS 1.5، 1.5≤BWS 2، و BWS 2، به ترتيب نشان‌دهنده‌ي كم‌آبي اندك، متوسط، و شديد مي‌باشد. هرگونه مكان يا زماني با BWS 1، نقطه‌ي بحراني ناميده مي‌شود. بر اساس تحليل‌هاي سالانه براي كل كشور، 46 درصد از مجموع آب آبي مصرفي در بخش كشاورزي ناپايدار بوده و در ازاي تعدي به نيازهاي محيط‌زيستي مصرف شده است؛ در اين حالت، شاخص BWS برابر با 1.9 بوده و كل كشور در شرايط كمبود آب متوسط قرار دارد. با اين وجود، بر اساس تحليل سالانه در مقياس‌هاي مكاني ريزتر، ناحيه‌ي اقليمي مرطوب و 7 استان كشور فاقد كم‌آبي هستند. در تحليل‌هاي ماهانه نيز، تحت تماميِ مقياس‌هاي مكاني، نقاط غيربحراني وجود خواهد داشت. بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش، تغيير دقت بررسي‌هاي BWS، علاوه بر تغيير تعداد نقاط بحراني بين يك تا 37 مورد، وضعيت كيفي كم‌آبي در اين نقاط را نيز تغيير خواهد داد. به اين ترتيب، شناسايي صحيحِ نقاط بحراني واقعي، كه در آن‌ها نيازهاي محيط‌زيستي به دليل مصارف ناپايدار آب آبي تامين نشده است، نيازمند تحليل در ريزترين مقياس زماني و مكاني ممكن خواهد بود.