بهينه‌سازي آبياري و تراكم كاشت ذرت (.Zea mays L) به‌كمك روش سطح-پاسخ

با افزايش كارايي مصرف آب از طريق عمليات مديريتي نظير تراكم مناسب كاشت و ميزان آبياري مي توان در مناطق خشك و نيمه‌خشك عملكرد محصول را افزايش داد. به همين منظور آزمايشي در سال زراعي 1394 به‌روش سطح-پاسخ (RSM) در قالب طرح مركب مركزي با دو تكرار روي گياه ذرت (.Zea mays L) در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد انجام شد. تيمارهاي آزمايش با توجه به سطوح بالا و پايين حجم آبياري (6000 و 14000 مترمكعب در هكتار) و تراكم كاشت (پنج و نه بوته در مترمربع) طراحي شدند. عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و كارايي مصرف آب به‌عنوان متغيرهاي وابسته مورد ارزيابي قرار گرفتند و با استفاده از مدل رگرسيوني درجه دو كامل واكنش اين صفات به متغيرهاي مستقل (تراكم و آبياري) محاسبه شدند. سپس مقدار مصرف آب و تراكم ذرت بر اساس سه سناريوي اقتصادي، زيست‌محيطي و اقتصادي-زيست‌محيطي بهينه سازي شدند. در سناريوي اقتصادي با در نظر گرفتن هشت بوته در مترمربع و آبياري 14000 مترمكعب در هكتار بيشترين ميزان عملكرد اقتصادي با 1345.8 گرم در مترمربع به‌دست آمد كه در اين شرايط عملكرد بيولوژيك و كارايي مصرف آب به‌ترتيب 4534.7 گرم در مترمربع و 0.98 كيلوگرم به‌ازاي هر مترمكعب آب بود. در سناريوي زيست‌محيطي نيز از انتخاب تراكم هفت بوته در مترمربع و آبياري 7939 مترمكعب در هكتار بيشترين ميزان كارايي مصرف آب (kg.m3 1.21) حاصل شد كه تحت اين شرايط عملكرد دانه 988.6 گرم در مترمربع بود. بر اساس سناريوي اقتصاديزيست محيطي، با انتخاب تراكم 7.5 بوته در مترمربع و آبياري معادل 10848 مترمكعب در هكتار، بيشترين ميزان عملكرد دانه و كارايي مصرف آب به‌ترتيب با 1240.7 گرم در مترمربع و 1.16 كيلوگرم به‌ازاي هر مترمكعب آب به‌دست آمد. بنابراين، به‌طوركلي مصرف آب و انتخاب تراكم بر اساس سناريوي تلفيقي به‌دليل در نظر گرفتن توأم مسائل اقتصادي و زيست‌محيطي نسبت به سناريوهاي ديگر برتري دارد.