اثر تراكم بوته و نيتروژن بر شاخص‌هاي فيزيولوژيكي رشد، اجزاي عملكرد و عملكرد گياه دارويي سياهدانه (Nigella sativa L.)

اين آزمايش با هدف بررسي اثر تراكم بوته و اثر ميزان مصرف نيتروژن بر شاخص هاي رشدي، اجزاي عملكرد و عملكرد دانه و بيولوژيك گياه دارويي سياهدانه (Nigella sativa L.)، در سال زراعي 96-1395 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد به‌صورت آزمايش فاكتوريل و در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با دو فاكتور و با چهار تكرار اجرا شد. تيمار‌ها شامل چهار سطح تراكم بوته (60، 120، 180 و 240 بوته در مترمربع) و چهار سطح نيتروژن (صفر، 50، 100 و 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار از منبع كود اوره) بودند. صفات مورد مطالعه شامل شاخص سطح برگ (LAI) ، ميزان تجمع ماده خشك (DM)، سرعت رشد محصول (CGR)، سرعت رشد نسبي (RGR)، ارتفاع بوته، اجزاي عملكرد (شامل تعداد شاخه گل‌دهنده در گياه، تعداد فوليكول در گياه، تعداد دانه در فوليكول و وزن هزار دانه)، عملكرد دانه، عملكرد كاه و كلش و عملكرد بيولوژيك بودند. نتايج نشان داد كه شاخص سطح برگ و ميزان تجمع ماده خشك تا مرحله گل‌دهي افزايش يافته و بعد از آن به‌علت پژمردگي برگ‌هاي پاييني و ريزش‌ برگ‌ها كاهش يافت. همچنين در آغاز فصل رشد سرعت رشد گياه پايين بوده و پس از آن شدت يافت و در مرحله گل‌دهي به حداكثر ميزان خود رسيد. با افزايش تراكم تعداد شاخه جانبي به‌طور خطي كاهش يافت. بيشترين عملكرد دانه از تيمار 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار (895.7 كيلوگرم در هكتار) و كمترين عملكرد دانه از عدم كاربرد نيتروژن با (589.9 كيلوگرم دانه در هكتار) به‌دست آمد. عملكرد بيولوژيك داراي همبستگي بالايي با عملكرد كاه و كلش (0.99=r2) و عملكرد دانه (0.97=r2) بود. به‌طور كلي، نيتروژن نقش اساسي در ساختمان كلروفيل و سنتز پروتئين ها دارد و افزايش آن تا 150 كيلوگرم در هكتار، موجب بهبود رشد و عملكرد گرديد. همچنين افزايش شاخه دهي گياه سياهدانه در تراكم‌هاي پايين، منجر به جبران كمبود تعداد گياه در تراكم‌هاي پايين شد و عملكرد را افزايش داد.