بررسي و تحليل تقدم يا تاخر حكومت ديني نسبت به جامعه ديني

با استنباط از آيات و روايات شاهد شكل گيري اصطلاحاتي همچون حكومت ديني و جامعه ديني هستيم. در اين بحث از بين دانشمندان اسلامي عده اي همچون امام خميني(ره) شهيد صدر و... قايل به تقدم حكومت ديني بر جامعه ديني شده اند. كه عمده دلايل آنها عبارتند از: ضرورت تشكيل حكومت ديني به جهت سهولت در تربيت ديني مردم و در نتيجه آن تامين امنيت، توسعه و عمران، گسترش نظام تعليم و تربيت اسلامي. اين عده از آيات و روايات ادله اي بر تقدم حكومت ديني نسبت به جامعه ديني اقامه مي‌كنند. در مقابل اين افراد، گروهي قرار دارند كه تشكيل حكومت ديني را نتيجه شكل‌گيري و هويت كامل جامعه‌ي ديني مي‌دانند. اين عده نيز به دسته‌اي ديگر از آيات و روايات استدلال مي‌كنند كه در آنها بر تقدم جامعه ديني به نسبت حكومت ديني تاكيد شده است. در مقاله به بررسي دو ديدگاه پرداخته شده است و نتيجه اين پژوهش نشان مي‌دهد كه تقدم حكومت ديني نسبت به جامعه ديني و يا عكس آن، موضوعي اختلافي و جدل الطرفين است كه هيچ يك نسبت به ديگري به صورت اطلاق اولويت نداشته بلكه هر كدام نسبت به ديگري با توجه به ادله قرآني و روايي به شكل نسبي قابل دفاع است.