اثر تنش خشكي بر تغييرات رنگيزه هاي فتوسنتزي و آنتي‏اكسيدان‏هاي غيرآنزيمي گونه‏هاي مختلف گياه پنبه (Gossypium spp.)

پژوهش حاضر با هدف بررسي پاسخ‏هاي فيزيولوژيك ژنوتيپ‏هاي مختلف پنبه به تنش خشكي در سال 94 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي گرمسار اجرا شد. آزمايش به صورت اسپليت پلات فاكتوريل در قالب طرح بلوك‏هاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام شد. عامل اصلي ژنوتيپ‏هاي پنبه (G) شامل ترمز 14 (تتراپلوئيد، گونه G. barbedense)، بومي سرخه و گرمسار (ديپلوئيد، گونه G. herbaseum) و ورامين (تتراپلوئيد، گونه G. hirsutum) در چهار سطح و عامل‏ فرعي شامل تنش خشكي (S در دو سطح؛ عدم تنش يا حفظ رطوبت در حد ظرفيت زراعي و تنش متوسط يا آبياري در خاك با رطوبت 40 درصد ظرفيت زراعي) و سه زمان نمونه‏برداري (D؛ 7، 14 و 21 روز پس از آخرين آبياري) بود كه به صورت فاكتوريل (S×D) مورد بررسي قرار گرفتند. تنش خشكي محتواي رنگيزه‏هاي فتوسنتزي شامل انواع كلروفيل و كاروتنوئيدها را افزايش مي‏دهد. همچنين با اعمال تنش ميزان پرولين و قند محلول افزايش يافت. ارقام بومي ديپلوئيد گرمسار و سرخه از نظر اين صفات نسبت به ارقام تتراپلوئيد ورامين و ترمز 14 برتري نشان دادند. با افزايش فاصله از آخرين آبياري، ميزان آنتي‏اكسيدان‏هاي غيرآنزيمي شامل پرولين و كاروتنوئيدها بيشتر شد. تنش خشكي باعث پراكسيده شدن ليپيدهاي غشايي و افزايش ميزان مالون‏دي‏آلدئيد گرديد كه در اين زمينه نيز ارقام تتراپلوئيد و تجاري حساس‏تر از ارقام بومي بودند. نتايج نشان مي‏دهد كه رقم‏هاي بومي از پتانسيل‏هاي فيزيولوژيكي گوناگوني براي كاهش اثرات تنش برخوردارند كه تركيب اين توانمندي با پتانسيل بالاي عملكرد ارقام برتر تجاري مي‏تواند به افزايش توليد پنبه در شرايط كم آبي كمك كند.