مطالعه وضعيت مهاجرت در شهرستان‌هاي مرزنشين ايران و اثرات سطح توسعه‌يافتگي بر آن

شهرستان هاي مرزي كشور مناطقي استراتژيك و حياتي هستند كه تعادل جمعيتي اين مناطق نقشي مهم در حفظ امنيت داخلي كشور دارد. متأسفانه بسياري از شهرستان هاي مرزي توان و پتانسيل حفظ جمعيت خود را ندارند و با روند مهاجرفرستي فزاينده روبه‌رو هستند. اين پژوهش به تحليل عوامل مؤثر بر شاخص هاي مهاجرت 118 شهرستان مرزنشين پرداخته است. قلمرو زماني پژوهش شامل روند تغييرات مهاجرت بر اساس داده هاي سرشماري در فاصله سال‌هاي 95-1390 است. براي آزمون فرضيات تحقيق از الگوي تحليلي تاپسيس، آزمونهاي معناداري پيرسون و رگرسيون، آزمون هاي موران عمومي، الگوي فضايي بر اساس نقاط داغ و تحليل كلاستر استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان داد كه ميان مهاجرپذيري، خالص مهاجرت، ناخالص مهاجرت و توسعه شهرستان هاي مرزنشين رابطه مثبت و معناداري برقرار است. توسعه يافتگي قادر به تبيين بيش از 19 درصد تغييرات خالص مهاجرت اين شهرستان ها است. همچنين آزمون خوشه اي ماتريس دووجهي متغيرهاي توسعهيافتگي و خالص مهاجرت نشان داد كه عمدتاً شهرستان هاي مرزنشين مهاجرفرست بوده و از نظر توسعه يافتگي نيز در خوشه هاي سوم و چهارم (پايين‌ترين سطح توسعه) قرار دارند. ميزان خالص مهاجرتي تمايل به متمركز شدن در فضا دارد. به‌طوري‌كه تجمع فضايي لكه هاي سرد (مهاجر فرستي بيشتر) متعلق به برخي شهرستان‌هاي مرزنشين استان‌هاي اردبيل، كرمانشاه، ايلام و خراسان جنوبي است.