تعيين توان اكولوژيكي مرتعداري با استفاده از منطق فازي و منطق بولين بر اساس دستورالعمل پيشنهادي دفتر استعداديابي و بهره‌‌برداري از اراضي سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري

ارزيابي توان اكولوژيكي مرتعداري، يكي از ملزومات اساسي به‌‌منظور مديريت مراتع است. پژوهش حاضر با همين منظور در مراتع كوهستاني ميرداوود اروميه انجام شد. براي انجام پژوهش، ابتدا نقشه واحدهاي زيست‌‌محيطي تهيه و ويژگي‌هاي زيست‌‌محيطي هر واحد همگن مشخص گرديد. در گام بعد با مقايسه ويژگي‌هاي اكولوژيكي هر واحد همگن و مقادير معيارها و شاخص‌هاي مدل اكولوژيكي پيشنهادي دفتر استعداديابي و بهره‌‌برداري از اراضي سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري (1390)، توان هر يك از واحدهاي همگن براي مرتعداري، ارزيابي و نقشه آن به دو روش و سناريو، تهيه گرديد و تطابق هر دو نقشه، از نظر آماري مورد آزمون قرار گرفت. در روش اول؛ وزن معيارها و شاخص‌‌هاي مطرح در تعيين اولويت هر يك از كاربري‌‌ها، بر مبناي منطق بولين (صفر و يك)، يكسان در نظر گرفته شد. در روش دوم، اهميت (وزن) هر يك از معيارها و شاخص‌‌هاي مد نظر در مدل اكولوژيكي، در قالب مقايسات زوجي (تحليل سلسله مراتبي)، مشخص شد. سپس به هر يك از طبقات شاخص‌هاي مرتبط با معيارهاي مورد بررسي، بر اساس مفهوم درستي نسبي و بسته به نوع تابع عضويت آنها، يك كد اختصاص داده شد و با بهره‌‌گيري از نتايج فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP)، ارزش سازگاري و تناسب هر واحد همگن براي طبقات كاربري مرتع محاسبه گرديد كه بسته به دامنه عددي ارزش سازگاري؛ مناطق با اولويت بالا، متوسط، كم و بدون اولويت براي كاربري مرتع تعيين شد. نتايج حاصل از ارزيابي توان هر يك از واحدهاي زيست‌‌محيطي با در نظر گرفتن وزن يكسان براي هر يك از معيارها و شاخص‌‌ها (روش اول)، نشان داد كه 67.1 درصد از مساحت منطقه براي مرتعداري مناسب مي‌‌باشد. همچنين نتايج حاصل از تهيه نقشه آمايش سرزمين با استفاده از فرايند تحليل سلسله مراتبي (روش دوم)، نشان داد كه 69.5 درصد از مساحت منطقه براي مرتعداري مناسب است. نتايج حاصل از تطابق نقشه‌‌ها، بيانگر همخواني و همبستگي بين كاربري‌‌ پيشنهادي در دو نقشه مي‌باشد. نتايج مقايسات زوجي به‌‌منظور تعيين اهميت (وزن) هر يك از معيارها و شاخص‌‌هاي مد نظر در مدل‌‌ اكولوژيكي، نشان داد كه شدت فرسايش خاك، نوع واحد اراضي، تركيب گياهي و اقليم، به‌‌ترتيب نقش مؤثرتري در تعيين اولويت اراضي براي كاربري مرتع دارند. از بين معيارهاي مورد بررسي، خصوصيات فيزيكي منطقه نسبت به ديگر معيارها، ارزش تعيين‌كنندگي بيشتري جهت تعيين اولويت اراضي براي كاربري مرتعداري، دارند. با انجام پژوهش حاضر، معيارها و شاخص‌هاي مؤثر به‌‌منظور طراحي مدل‌ اكولوژيكي آمايش سرزمين اراضي داراي شرايط محيطي مشابه مكان مورد بررسي، شناسايي شد كه از آنها مي‌توان در ارائه دستور العملي ساده و كم هزينه جهت آمايش سرزمين استفاده نمود.