اتنوبوتاني (گياه مردم‌نگاري) گياهان حوزه آبخيز درويش‌چاي سرعين با رويكرد دارويي و غذايي

اتنوبوتاني )گياه مردم نگاري) علمي است كه به مطالعه و بررسي رفتار يك قوم يا فرهنگ در يك منطقه خاص با گياهان بومي آن منطقه مي پردازد. اين تحقيق به مطالعه دانش بومي پيرامون گياهان دارويي و غذايي حوزه آبخيز درويش‌چاي سرعين مي پردازد. در اين مطالعه اتنوبوتانيكي ساكنين 5 روستاي ورنياب، علي‌داشي، ورگه سران، اوجور و آلوارس مورد بررسي قرار گرفت. اطلاعات مورد نياز پيرامون كاربرد گياهان دارويي و غذايي با استفاده از پرسش نامه هاي باز از افراد آگاه به صورت مصاحبه مشاركتي و گفتمان‌محور گردآوري شد. نتايج نشان داد 57 گونه دارويي و غذايي توسط جوامع محلي استفاده مي شود كه متعلق به 21 تيره گياهي بوده و بيشترين تعداد گونه هاي مدنظر به ترتيب متعلق به تيره هاي Asteraceae (كاسني)، Lamiaceae (نعنائيان)، Rosaceae (گل سرخيان)، Fabaceae (بقولات) و Apiaceae (چتريان) با 12، 9، 7، 5 و 3 گونه بودند. از 57 گونه معرفي شده توسط جوامع بومي، 27 گونه فقط خاصيت دارويي داشتند و 30 گونه نيز هر دو رويكرد دارويي و غذايي را شامل شدند. همچنين بيشترين و كمترين اندام مورد استفاده اين گياهان به‌ترتيب برگ (41 درصد استفاده) و پرچم (1 درصد استفاده) بودند. ساكنين حوزه بيشتر تمايل به استفاده از گياهان دارويي به صورت دمنوش و دم كرده دارند و اين نوع استفاده 68.42 درصد شيوه مصرف گياهان دارويي را در بر مي گيرد. استفاده از گياهان غذايي در انواع سوپ ها و آش ها با 19.3 درصد بيشترين كاربرد را نشان داد. طبق نتايج، بيشترين مصرف دارويي گياهان منطقه مورد مطالعه در درمان و يا پيشگيري سرماخوردگي و سرفه (35 درصد) مي باشد. انجام اين تحقيق مي تواند چه از لحاظ مديريت بهره‌برداري گياهان دارويي و غذايي منطقه و چه از لحاظ زنده نگه‌داشتن دانش بومي افراد مسن تر و انتقال اين گنجينه گران قدر به نسل‌هاي جوان‌تر كاربرد داشته باشد.