سير تطور بث الشكوي در متون نثر فارسي قرن هفتم

The evolution of Complaints in seventeenth-century Persian prose texts

شكواييه از آغاز شكل‌گيري شعر فارسي در آثار شاعران و نويسندگان وجود داشته‌است. به طوري كه مي‌توان شكواييه را يكي از انواع مهم ادبي ـ از زير شاخه‌هاي ادب غنايي ـ به حساب آورد. شاعر يا نويسنده در شكواييه به بيان ناملايمات زندگي مي‌پردازد و از روزگار، بخت و اقبال، ‌پيري و ناتواني، معشوق،‌ نابساماني‌هاي اجتماعي و سياسي و... شكايت مي‌كند. با توجه به تنوع موضوعي شكواييه‌ها، طبقه‌بندي آنها دشوار است. با اين همه، ازنظر محتوايي مي‌توان آنها را به پنج دسته فلسفي، عرفاني، اجتماعي، سياسي و شخصي تقسيم كرد. در اين مقاله نگارنده با بررسي متون نثر قرن هفتم به بيان و شرح شكواييه‌هاي موجود در اين متون پرداخته است. علاوه بر آن مواردي را ذكر كرده است كه حالتي شكوا گونه دارند و واژه‌هاي شكايت آميز دارند؛ و شاعر يا نويسنده براساس عقيده و نظر خود آنها را در متن آورده است. روش تحقيق در اين مقاله، ‌اسنادي ـ كتابخانه‌اي بوده و در گام نخست متون معتبر و مشهور نثر قرن هفتم مطالعه و مطالب مرتبط با شكواييه فيش‌برداري و تدوين شده است. پس از بررسي آثار مشخص گرديد كه شكواييه شخصي از بسامد بيشتري برخوردار بوده است. همچنين بيشترين شكواييه‌ها در شكايت از فلك و قضا و تقدير بيان شده‌اند. همچنين شكواييه در نفثه المصدور و تايخ جهانگشاي جويني بيشترين تعداد را داشت.

Since the beginning of the formation of Persian poetry, complaint has been in the works of poets and writers. Therefore, this can be considered as one of the most important literary types - from the subdivisions of rich literature. The poet or the writer expresses the sadness of life and complains about the times, the fortunes, the old and the weak, the lover, the social and political unrest, etc. Due to the subjective diversity of the complaints, they are difficult to classify; yet, in terms of content they can be divided into five categories: philosophical, mystical, social, political, and personal. In this article, the author examines the texts of the seventh century prose and expresses the skepticism in these texts. In addition, he mentions cases that not only have a skeptical state but also have complaining words; and the poet or the writer has put them into context in the light of his opinion. The research method used in this paper is library-documentary. In the first step, the authoritative and well-known seventh-century prose texts have been studied and compiled in connection with the catch-and-file. After reviewing the works, it became clear that personal complaints were more frequent. Most complaints have also been raised in complaints about times, mishaps and fate. There was also the highest number of complaints in the cases of Nafsatu-al- Masdour and Jevini Imperialistic History.