اثر تيمار بذر بر فعاليت آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيدان و عملكرد گياه هميشه‌بهار (Calendula officinalis L.) در شرايط تنش خشكي

به‌منظور كاهش اثرات تخريبي تنش خشكي پيش تيمار بذر بر روي گياه هميشه‌بهار (Calendula officinalis L.)، آزمايشي تحت شرايط مزرعه‌اي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار به‌صورت مركب (تكرار در مكان) در مزرعه مركز تحقيقات كشاورزي اروميه و سلماس اجرا گرديد. فاكتورهاي آزمايش شامل رژيم‌هاي آبياري و پيش تيمار بذر بودند كه فاكتور اول آبياري در دو سطح آبياري منظم و قطع آبياري در مرحله شروع گلدهي و فاكتور دوم تيمار پيش از كاشت بذر در هفت سطح شامل بذور پرايم شده با كودهاي نانو (اكسيد آهن، اكسيد روي، اكسيد بر با غلظت دو در هزار) و پرايم شده با مواد آلي (اسيد هيوميك 72 ميلي‌گرم در ليتر، اسيد ساليسيلك 2000 ميكرو مول و اسيد آسكوربيك 200 پي پي‌ام) و شاهد بود. نتايج تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه اثر متقابل پيش تيمار بذر با مواد آلي و نانو در تنش خشكي بر روي كليه صفات مورد مطالعه به استثناي پروتئين محلول در سطح احتمال يك درصد معني‌دار بود. بر اساس نتايج مقايسه ميانگين داده‌ها، درصد روغن، عملكرد روغن و وزن هزار دانه با كاربرد پيش تيمار نانواكسيد روي نسبت به تيمار شاهد، در شرايط تنش خشكي به ترتيب 16، 12 و 8 درصد افزايش يافت. همچنين كاربرد تيمار اسيد سالسيليك باعث كاهش قابل‌توجهي در تجمع پرولين به مقدار 13 درصد و افزايش پروتئين محلول به مقدار 18 درصد نسبت به شاهد شد. با كاربرد پيش تيمار نانواكسيد آهن فعاليت آنزيم­هاي كاتالاز 39 درصد و پراكسيداز 57 درصد نسبت به شاهد (عدم تيمار) افزايش نشان داد. به‌طوركلي، پيش تيمار بذر با سطوح مختلف سالسيليك اسيد و نانواكسيد آهن و روي به‌طور معني­داري باعث كاهش تأثير منفي ناشي از تنش خشكي بر اغلب صفات مورد بررسي شد. بوته‌هاي حاصل از بذرهايي كه با سالسيليك اسيد و نانواكسيد روي و آهن تيمار شده بودند از تحمل به تنش بالاتري برخوردار بودند. نتايج اين تحقيق بيانگر افزايش توان مقاومت به تنش خشكي و بهبود عملكرد گياه هميشه‌بهار در شرايط تنش با اعمال پرايمينگ بذر با اسيد سالسيليك و نانواكسيد آهن و نانواكسيد روي بود كه در كشاورزي پايدار قابل توصيه است.