تعيين و ارزيابي آب كاربردي و بهره‌وري فيزيكي و اقتصادي آب در باغات انگور و گردو منطقه ملاير همدان

استفاده بهينه و مناسب از منابع آب با توجه به بحران آب و خشكسالي‌هاي اخير در كشور امري بسيار ضروري است. در اين راستا استفاده از شيوه‌هاي نوين آبياري از جمله راهكارهايي است كه كه به‌منظور افزايش بهره‌وري آب در كشور توسعه يافته است. لذا اين تحقيق به‌منظور مقايسه ميزان بهره‌وري فيزيكي و اقتصادي آب در سامانه‌هاي آبياري قطره‌اي و سطحي و بازده توليد محصول در باغات انگور و گردو شهرستان ملاير از توابع استان همدان انجام شد. در اين پژوهش حجم آب كاربردي در باغات مورد مطالعه با اندازه‌گيري دبي منبع آبي، تعداد آبياري و ساعات آبياري در هر نوبت محاسبه شد. نياز آبي بر اساس آمار و اطلاعات هواشناسي سالهاي اخير محاسبه و با ميزان نياز آبي برآورد شده در سند ملي آب مقايسه شد. بهره‌وري آب بر اساس ميزان عملكرد محصول به ازاي واحد حجم آب(CPD) ، درآمد به ازاي واحد حجم آب(BPD) ، و بازده خالص به ازاي واحد حجم آب (NBPD) محاسبه شد. نتايج تحقيق نشان داد كه روش آبياري قطره‌اي نسبت به روش آبياري سطحي به‌ترتيب باعث كاهش 40 و 54 درصدي آب كاربردي محصول انگور و گردو شد. ميزان بهره‌وري آب در باغات انگور و گردو در آبياري قطره‏اي به‌ترتيب 25.1 و 1.81 و در آبياري سطحي 7.8 و 0.88 كيلوگرم بر مترمكعب محاسبه شد. نياز آبي محاسباتي بر اساس آمار و اطلاعات هواشناسي ده ساله اخير در اين دو محصول بيشتر از ميزان ذكر شده در سند ملي آب بود. مقايسه ميزان متوسط آب كاربردي با نياز آبي محاسباتي حاكي از كم‌آبياري در اغلب باغ‌هاي مورد مطالعه بود. مقايسه بهره‌وري اقتصادي آب در دو محصول نشان داد كه اين شاخص در روش آبياري قطره‌اي به مراتب بالاتر از روش آبياري سطحي است. ميزان شاخص بازده خالص به ازاي واحد آب كاربردي (NBPD) در روش آبياري قطره‌اي در دو محصول انگور و گردو به‌ترتيب 231 و 117 و در روش آبياري سطحي 110 و 115 هزار ريال بر متر مكعب تعيين شد.