عطرهاي مركب در جواهر الطيب المفرده: بازشناسي عطرنامۀ منسوب به ابن‌ماسويه و محتواي آن

امروزه، دست‌نويس‌هايي با عنوان جواهر الطيب المفرده بأسمائها وصفاتها ومعادنها به ابن‌ماسويه منسوب است كه در كتاب‌شناسي‌هاي كهن از آن ياد نشده است. شباهت ميان شرح عطرهاي مفرده (غير تركيبي) در اين اثر و نقل‌هايي از ابن‌ماسويه نشان مي‌دهد كه از ديرباز، كتابي در اين باب به ابن‌ماسويه منسوب بوده كه البته محتواي آن بيشتر به‌واسطۀ كتاب عطرشناسي به نام خُشّكي نقل شده است. برخي دست‌نويس‌هاي اين اثر، بخشي دربارۀ دستور ساخت عطرهاي تركيبي در بر دارند. گرچه از ابن‌ماسويه و به‌ويژه «كتاب ابن‌ماسويه» نقل‌هايي بيشتر در اين باب در دست داريم اما از اين ميان تنها يك نقل، آن‌هم فقط در يكي از دست‌نويس‌هاي جواهر الطيب، به چشم مي‌خورد. چه‌بسا اين بخش از رساله به‌تمامي به دست ما نرسيده باشد. برخي دستورهاي اين دست‌نويس‌ها نيز، بي‌يادكرد نام ابن‌ماسويه، در آثار ديگر به‌ويژه در اثر عطرشناسي كندي، تكرار شده است كه شايد نشانۀ بهره‌گيري اين دو از منابع مشترك باشد.