بازتاب شخصيت اصلي در داستانهاي كوتاه قبل انقلاب اسلامي هوشنگ گلشيري(با تكيه بر ساختگرايي تكويني گلدمن)

در اين پژوهش، سه مجموعه داستان كوتاه قبل از انقلاب اسلامي هوشنگ گلشيري، »مثل هميشه «، »نمازخانۀ كوچك من « و »جبه خانه « انتخاب شده است تا با توجه به نظريۀ ساختگرايي تكويني گلدمن، تأثير و بازتاب ابعاد مختلف جامعۀ پيش از انقلاب اسلامي در آنها بررسي شود. روش پژوهش، توصيفي تحليلي است. اين پژوهش سعي مي‌كند به اين پرسش اساسي پاسخ دهد كه ميان ويژگيهاي شخصيت اصلي داستانهاي گلشيري و شرايط سياسي، اجتماعي و فرهنگي زمان نگارش آنها چه ارتباطي هست. بر اين اساس مشخص شده است با اينكه گلشيري متعلق به طبقۀ متوسط جامعه است با ورود به گروه ممتاز روشنفكران، نسبت به مسائل و مشكلات اين طبقه از جمله دغدغه هاي سياسي و مصلحانه بيش از مسائل و مشكلات عامۀ مردم توجه كرده است. همين امر در كنار گرايش حزبي و سياسي او سبب شده است بيشتر شخصيت هاي اصلي داستانهايش از طبقۀ متوسط جديد و تحصيلكرده انتخاب شوند. بنابراين، ايدئولوژي سياسي در مقايسه با ديگر ايدئولوژيها در داستانهايش نمود برجسته‌تري دارد. در اين زمينه، گلشيري به ارائۀ تصويري برجسته از فريبخوردگان سياسي، اقدامات مصلحانه و ترس و بدبيني حاصل از اختناق سياسي در قالب شخصيت هاي محوري داستانهايش مي پردازد. در ايدئولوژي اجتماعي، تقابل فقر و ثروت و پيامدهاي آن در زندگي شخصيت هاي اصلي و دلزدگي آنان از زندگي خانوادگي و شغلي، نمود برجسته دارد. در ايدئولوژي فرهنگي، گرايش شخصيت هاي اصلي طبقۀ متوسط و روشنفكر به مطالعۀ آثار سياسي اجتماعي و نيز تمايل تعداحدي از شخصيت هاي اصلي محروم و روستايي به خرافه‌گرايي و باورهاي عاميانه مشهود است. در نهايت از نظر ايدئولوژي مذهبي، اغلب شخصيت هاي اصلي خصلتي دين گريز دارند و نويسنده با آفرينش آنها نگاه انتقادي و ستيزجوي خود را به اين ايدئولوژي نمايان مي سازد.