بررسي قاعده الواحد از ديدگاه ركن‌الدين‌بن‌ملاحمي الخوارزمي

قاعده الواحد (الواحد لايصدر عنه إلّا الواحد) يكي از قواعد مهم و بحث‌برانگيز فلسفي است كه همواره مورد توجه فلاسفه و متكلمان بوده است. از ابتداي طرح اين نظريه در جهان اسلام، اين قاعده مورد پذيرش فلاسفه و مورد انكار بسياري از متكلمان قرار گرفته است. فيلسوفاني همچون فارابي و ابن‌سينا به طرح و اثبات اين نظريه در عالم اسلام پرداخته‌اند. شايد بتوان گفت تمام ادله مهم براي اثبات اين قاعده توسط ابن‌سينا مطرح شده است. در اين ميان، متكلمان به دلايل متعدد همچون محدود شدن قدرت خدا يا فاعل موجَب تلقي شدن خداوند با اين نظريه مخالفت مي‌كردند. يكي از اين متكلمان ‌ابن‌ملاحمي خوارزمي است كه با استناد به ناسازگاري قاعده با سخنان خود فلاسفه و ادعاي محدود شدن قدرت الهي به نقد اين قاعده پرداخته است. اين مقاله به ترتيب به بررسي پيشينه قاعده الواحد، ايضاح مفهومي، براهين و نقد ابن‌ملاحمي خوارزمي پرداخته است.