بررسي الزامات تعليم و تربيت از منظر رويكرد آينده‌گرايي با توجه به اسناد توسعه جمهوري اسلامي ايران

در ميان رويكردهاي تربيتي، نظريه بازسازي اجتماعي با رويكرد آينده‌گرايي به دليل در نظر گرفتن تغييرات و تحولات سريع و پيش‌بيني وضعيت آينده مي‌تواند در حل چالشهاي آتي تعليم و تربيت مؤثر باشد. اين رويكرد معتقد است داشتن نگرشي در مورد آيندۀ بهتر، سبب مي ‌شود كه اهداف و جهت ‌گيري فكري جامعه روشن شود. آينده‌گرايي با در نظر گرفتن تغيير‌ات و پيش‌بيني نيازهاي آينده، بر بازسازي ساختارهاي فعلي تأكيد دارد. آلوين تافلر از نظريه‌پردازان مطرح در حوزه بازسازي اجتماعي آينده ‌گراست. او براساس واقعيتهاي موجود توصيفي از تحولات جهان آينده را ارائه كرده و با نگاهي جامع، آينده را از ابعاد گوناگون مورد بررسي قرار داده است. هدف پژوهش حاضر، كاوش اسناد توسعه از نظر ميزان توجه به الزامات آينده است. طرح پژوهش حاضر از نوع كيفي است و در آن از روش تحليل محتواي كيفي تجميعي استفاده‌شده است. در اين پژوهش اسناد توسعه، به‌ويژه سند تحول بنيادين آموزش‌وپرورش در هشت مضمون الزامات آينده‌، در زمينه‌هاي فرهنگي، آموزشي، توانمندسازي فردي، ساختاري، اقتصادي، دانش و فناوري، ارتباطات و سياست مورد بررسي قرار گرفته اند. نتايج نشان مي‌دهد كه اسناد توسعه بر فراهم كردن زمينه‌هاي مساعد معنا‌يابي و شناخت صحيح ارزشها و تحكيم خانواده تأكيد بسيار كرده‌اند. همچنين به توانمندسازي نيروي انساني تسهيلگر و توسعه محيطهاي آموزشي هوشمند، توجه شده است اما نگاه آينده‌گرايانه به تقويت زمينه‌هاي توانمندسازي فردي مانند مهارتهاي تفكر، مهارت تصميم‌گيري، سواد رسانه‌اي و آموزش مهارتهاي زيست‌محيطي كم‌رنگ به نظر مي‌رسد. همچنين لازم است اسناد توسعه توجه بيشتري به الزامات فرهنگي آينده ازجمله تكثرگرايي، تفاوتهاي فرهنگي و آموزش فرهنگ شهروندي نشان دهند.