بررسي اصالت در قلمرو موضوعي پذيرش شهادت بر‌شهادت در تحليل نظام حقوقي ايران و فقه اهل سنت

Investigating the authenticity in the Thematic Realm of Accepting Hearsay evidence in the Analysis of the Iranian Legal System and Sunni Jurisprudence

در نظام حقوقي ايران، اصالت شهادت برشهادت(شهادت ثانوي) در مواد 1320 ق.م. و ماده231 ق.آ.د.م. با عدم امكان حضور شاهد اصل مورد تثبيت قرار گرفته است، ولي به جهت تعدد اقوال در شيعه و اهل سنت، ضروري است تا موارد اختلافي تشريح و پاسخ داده شود. اصالت شهادت بر­شهادت در فقه شيعه از رويكرد توسعه­اي آن در فحوي فقه اماميه و قانون استظهار مي­گردد. در فقه اهل سنت نيز توسعه­اي بودن شهادت برشهادت مشهود با بيانات پراكنده و غيرمنسجم همراه شده است. چه اينكه در شافعي ضابطه عذري كه سبب پذيرش است، عدم حضور ذكر شده است كه علماي سني مذهب بر غيبت طولاني و يا موت شاهد اصل آن را تعبير كرده­اند. در حنابله نيز ضابطه مشخصي نيست و مي­توان به تبعيت از اقليت آنان عذر را استظهار نمود. در حنفيه بدون احراز ضابطه، استحسان بزرگترين مبناي پذيرش شهادت فرع ذكر شده است كه ضابطه­اي روشن به دست نمي­دهد. در مالكي، بر خلاف سايرين اجتهاد در مقابل نص صورت گرفته و قلمرو موضوعي براي شهادت فرع قائل نيستند، چه اينكه آن را در همه امور جاري و ساري مي­دانند. يافته­هاي اين پژوهش حاكي از عدم وحدت نظر در نظام حقوقي ايران و فقه سني در حوزه موضوعي به جز قسم إشهادي براي شهادت­برشهادت و در ضابطه­ي پذيرش آن از جهت عذر مي­باشد. از اين­رو هدف اين پژوهش تتبع در مولفه ­هاي صحيح مباني شرعي شهادت­برشهادت و گذر از ظهور جمود در پذيرش شهادت­ بر­شهادت به عنوان يكي از ادله جايگزين اثبات دعوا مي­باشد.

In the Iranian legal system, the authenticity of Hearsay evidence (secondary testimony), in situations where the presence of original witness is not possible, has been established in 1321 CL and Article 231 of the CPL. Because there are multiple statements in Shi'ah and sunni, it is essential that their differences be explained and answered. The authenticity of Hearsay evidence in Shi'ah jurisprudence is evident from its developmental approach in the context of Imami jurisprudence and the law. In Sunni jurisprudence, the development of evident Hearsay evidence has been accompanied by miscellaneous and incoherent statements. In Shafi'i jurisprudence, the excuse rule that causes acceptance is the absence, which Sunni scholars have interpreted it as a long absence or death of an original witness. In the Hanafi jurisprudence, without obtaining criteria, juristic preference is the most substantial basis for accepting Hearsay evidence that does not provide clear criteria. In al-Maliki's jurisprudence, unlike others, ijtihad is performed against the text, and they do not consider any subject for the Hearsay evidence, because they consider it is in all matter. The findings of this study indicate that there is no unity of opinion in the Iranian legal system and Sunni jurisprudence in the field of the subject, the only exception is the attestation for the Hearsay evidence and its criteria of acceptance is due to excuses attestation to. Therefore, this study aims to research the right elements of Sharia principles of testimony on testimony and to transition from the emergence of Intellectual rigidity in the acceptance of Hearsay evidence as one of the alternative arguments for litigation.