تأثيرپذيري نظام فعلي گويش عربي شهرستان درميان از گويش فارسي (بررسي موردي: فعل مركب)

گويش عربي شهرستان درميان (رايج در روستاهاي سراب، خلف، دره‌چرم، محمديه (چشمه‌شاه سابق) و رود رباط) در استان خراسان جنوبي قرن هاست كه مانند جزيره اي ميان گويش هاي فارسي اين شهرستان به بقاي خود ادامه داده و با اين‌حال به‌دليل مجاورت با گويش هاي فارسي، بسياري از ويژگي هاي اين‌ زبان را نيز پذيرفته است. از تأثيرهاي مهمي كه گويش هاي عربي اين منطقه از زبان فارسي پذيرفته ، ورود فعل مركب به نظام فعلي عربي است. در مقاله‌ حاضر كه به روش توصيفي‌ـ‌تحليلي صورت گرفته، داده هاي ميداني از طريق مصاحبه با حدود 30 گويشور جمع‌آوري شده؛ سپس ساختار فعل مركب در گويش عربي درميان مورد واكاوي قرار گرفته است. آن‌گاه پس از بررسي داده ها اثبات شده كه در گويش عربي درميان فعل هايي هستند كه ساختاري كاملاً يك‌سان با فعل هاي مركب فارسي دارند؛ يعني مانند زبان فارسي از يك فعليار (با مقوله واژگاني اسم يا صفت) و يك همكرد (با مقوله واژگاني فعل) ساخته شده اند. فعليارها در افعال مركبِ عربي يا فارسي هستند يا ترجمه عربي اسم ها و صفت هاي فارسي. همكردهاي افعال مركب عربي همگي همان ترجمه‌ همكردهاي فارسي (مانند كردن، زدن، آوردن، آمدن، كشيدن و غيره) به گويش عربي درميان هستند. افعال مركبي كه در گويش عربي درميان با همكرد ساخته مي شوند، به دو دسته تقسيم مي گردند: فعل هاي مركبي كه ساخت بسيط آن ها هم استعمال مي شود و فعل هاي مركبي كه تنها به‌صورت مركب كاربرد دارند. اما تمام افعال مركبي كه در فارسي با همكرد به كار مي روند، با ساختار فارسي خود در گويش عربي كاربرد ندارند؛ بلكه برخي موارد در گويش عربي درميان، فعلي بسيط در مقابل فعل مركب فارسي به كار مي رود.