ارزشيابي بار شناختي و روش‌هاي نمره‌دهي آزمون‌هاي مبتني بر نقشه مفهومي

استفاده از آزمون‌هاي مبتني بر نقشه مفهومي به‌عنوان ابزارهاي ارزشيابي، يكي از روش‌هاي نوين ارزشيابي است كه مي‌تواند جايگزين روش‌هاي سنتي ارزشيابي شود. لذا هدف پژوهش حاضر، ارزشيابي بار شناختي و روش‌هاي نمره‌دهي اين آزمون‌ها بود. آزمودني‌هاي پژوهش حاضر شامل دانش‌آموزان چهار كلاس درس زيست‌شناسي از چهار دبيرستان متفاوت بودند (در مجموع 109 نفر) كه به روش نمونه‌گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي انتخاب شدند. ابزارهاي پژوهش شامل يك آزمون چهارگزينه‌اي (محقق‌ساخته)، چهار آزمون مبتني بر نقشه مفهومي (محقق‌ساخته) و مقياس بار شناختي «NASATLXL» (هارت و استيولند، 1988) بود. طرح پژوهشي مورد استفاده نوعي طرح ارزشيابي بود. روش‌هاي آماري شامل ضريب همبستگي پيرسون، آزمون t مستقل و تحليل واريانس يك‌راهه (آزمون ولچ و آزمون تعقيبي گيمزهاول) بود. بر اساس نتايج، آزمون‌هاي ترسيم نقشه مفهومي نسبت به آزمون‌هاي تكميل نقشه مفهومي، به‌طور معناداري بار شناختي بيشتري روي آزمودني‌ها تحميل مي‌كردند. همچنين، سه روش نمره‌دهي رابطه‌اي، ساختاري و شباهت به نقشه متخصص، شاخص‌هاي روايي ملاكي، روايي تمييزي و پايايي قابل قبول و معناداري داشتند. در مجموع، روش‌هاي نمره‌دهي رابطه‌اي، ساختاري و شباهت به نقشه متخصص مي‌توانند براي نمره‌دهي آزمون‌هاي مبتني بر نقشه مفهومي به‌خوبي مورد استفاده قرار گيرند. همچنين، استفاده از آزمون‌هاي تكميل نقشه مفهومي مي‌تواند راهكار مناسبي براي غلبه بر اضافه‌بار شناختي در جريان ارزشيابي‌هاي مبتني بر نقشه مفهومي باشد. بنابراين، نتايج پژوهش حاضر مي‌تواند به طراحي آزمون‌هاي مبتني بر قواعد شناختي كمك كند و پلي بين فرايند ارزشيابي آموزشي و علوم شناختي برقرار كند.