لێكدانەوەي ئاستي زمانيي شيعري وەفايي

The Linguistic Stylistic Level of Wafa’s Poetry

لە نێوان ئەو تايبەتمەندييانەي لە دەقێكدا بەرچاون، تەنيا ئەوانە بايەخي شێوازناسي‌يان هەيە كە لە ئافراندني شێوازدا ڕۆڵي سەرەكييان هەيە. ئەو تايبەتمەندييانە دەبێ لە ئاستي هزر، زمان و ئەدەبدا چەندپاتە بن و بەو تايبەتمەندييانە شێوازساز دەگوترێت. شێواز، بەرهەمي ڕوانيني تايبەتي هونەرمەندە كە لە شێوەيەكي تايبەت لە دەربڕين خۆيا دەبێت و لە ئەنجامدا لە زمانێكي تايبەت دەردەكەوێت. بۆ دياري‌كردني شێوازي شيعري كلاسيكي كوردي، سەرەتا دەبێ شێوازي شيعري شاعيراني ناسراوي هەر قۆناغێكي ئەدەبي بە شێوەي سەربەخۆ شرۆڤە بكرێت، پاشان تايبەتمەندييە زماني، ئەدەبي و هزرييەكاني هەركام لەوانە تاوتوێ بكرێن. ئەو توێژينەوەيە لە ئاستي زماندا و بەتايبەت لە ئاستي دەنگ و وشەدا شيعري وەفايي دەخاتە بەر پشكنين تا بەشێك لە تايبەتمەندييەكاني زماني شيعري وەفايي دەركەوێت. لە ئاستي دەنگدا لە كەرەستەكاني مۆسيقاي دەق وەك مۆسيقاي دەرەوە كە بە شي‌كردنەوەي كێش، سەروا و پاش‌سەروا دەردەكەوێت، دەكۆڵێتەوە. مۆسيقاي ناوەوە بە ڕازەكاني جوانكاريي بێژەيي وەك سەروادار، هاوشێوە و دووپات لە دەقدا بەدي‌دێت. لەم توێژينەوەيەدا لە ئاستي وشە، وشە بيانييەكان و وشە كليلييەكان وەك تايبەتمەندييەكي شێوازي تاكەكەس شي‌ دەكرێنەوە. ئەو توێژينەوەيە لە سەر بنەماي شێوازي تاكەكەس ئەنجام دراوە. بابەتي سەرەكيي شێوازي تاكەكەس دياري‌كردني ناسنامە و چەند شەقڵێكي كەسييە، نەك پەسن، يان لۆمەكردن و دەرخستني سەركەوتن، يان سەرنەكەوتني شاعير لە دونياي ئەدەبيدا.

In Stylistics, the lingual, literary and intellectual features are called style creators. Prior to assessing each sorts of poetic style in Kurdish, the poetic styles of the outstanding poets in different eras have to be recognized. By revising the poetic style of stylist poets separately, the style of Kurdish poetry could be identified in different literary eras. The characteristics of any literary style in different literary periods could be determined following the understanding the characteristics of the contemporary poetic style in those periods. The present research was conducted on the linguistic level in order to highlighting and signalizing a part of the linguistic characteristics of Wafai’s poetic. Also, this research has paid attention to the phonetic level of external music, in which the weight and the number of rows as well as internal music determined the word, the percentage of non-Kurdish and key words, personal style and periodic style.