غەزەلە وەرگێڕدراوەكاني حافز لە تەرازووي شيعرييەتدا

A Critical Study of the Translation of Hafiz Ghazals into Kurdish

حافزي شيرازى بە يەكێك لە گەورەترين و بەرزترين مامۆستاياني غەزەل لە ئەدەبي فارسيدا دادەنرێت. شيعرى ئەو هەميشە لە سەر دڵانە و هەركەس بەگوێرەى ويست و خواستى خۆى بە نێو دنياى جوانيى ئەم شاعيرە ناسك‌خەياڵەدا گوزەر دەكات. ڕەنگە دنياى پڕكێشمەكێش و دۆخ و هەل­ومەرجێكى تايبەت لە ئاڵ­وگۆڕى دەسەڵاتى سياسيي ئەودەم كە حافز تێيدا ژياوە، هەستى ناسك و جوانى‌ناسيي شاعير ئاوێتەى يەك بووبن و ئەم گەوهەرانەى بۆ ئێمە جێ­هێشتبێت. جيا لەوەى كە دێتە سەر باسى دنيا و دواڕۆژ، دەوترێت حافز قسەى عارفانەى ئاسمانيي هەيە و هەم غەزەلى عاشقانەى دونيايي. ئەم شاعيرە كاريگەريي زۆرى هەبووە لەسەر شاعيرانى تەواوى دونيا. بەو پێيەى بەرهەمەكەى وەك شاكارێكى ئەدەبى جيهانى لێى دەڕوانرێ و شاعيرانى كورديش بەدەر نين لەم كاريگەربوونە. ئه‌م توێژينه‌وەيە‌‌ هە‌وڵي­داوه‌ دەقى غەزەلە وەرگێڕدراوەكانى حافز، كە لە لايەن شاعيرى خامەڕەنگينى كوردەوە، وەرگێڕدراوە و لە دووتوێى ديواني تاڤگەى ئەوين‌-ي عومەرى ساڵحى ساحێب (كۆليل) بڵاوكراونەتەوە، به‌ ته‌رازووي شيعرييە‌ت (پۆيە‌تيكا)وه‌ بخاته‌ بە‌ر نە‌شتە‌ري لێكۆڵينەوە‌. ڕێبازي لێكۆڵينەوەكەمان وەسفي-شيكارانەيە كە له‌ دە‌ستپێكدا باس لە وەرگێڕان و بنەما و ڕێگاكاني وەرگێڕان و پاشان دروستي و نادروستي وەرگێڕاني شيعر كراوه‌. پاشان چەند غەزەلێك بە نموونە لەو وەرگێڕانە وەرگيراوه‌ و له‌ ڕووي كێش، سەروا، زمان، ڕەوانبێژي، لاداني شيعري و هەموو ئەو تەكنيكانەي كە شيعرييەت و پۆيەتيكاي شيعرييان پێ بەهێزدەبێت، هەڵسەنگێنراون. لە كۆتاييدا ئەنجامي توێژينەوەكە بە چەند خاڵێك دەستنيشان­كراوه‌.

Hafiz is considered as one of the greatest composers of ghazal in Persian literature. His poems are popular and everyone enjoys reading his poetry. It is the conflicted world and the difficult situation resulting from the political pressure of the poet's era combined with his aesthetic sense which led to the production of these valuable poems. Since Hafez talks about the world and the Hereafter, his poems are said to include both mystical heavenly ghazals and worldly love ones. Due to the fact that his poems are considered as world masterpieces, Hafiz had a great influence on the poets all over the world and Kurdish poets are not an exception. The present study seeks to review and evaluate the poetic style of the Kurdish translations of Hafiz by the Kurdish poet, Omar Salih Sahib, published under the title The Love Waterfall. Following a descriptive-analytical method, this paper first addresses translation basics, translation types, and the validity or invalidity of translating poetry. Then, some of the translated ghazals into Kurdish are selected as samples and examined regarding rhythm, rhyme, linguistic aspects, rhetoric, poetic deviation, and all the required poetic techniques.