ايرادهاي وعاء دهر ميرداماد از منظر ملاصدرا و جايگاه آن نزد حكيم سبزواري

Mirdamad’s “VeaaDahr” Objections within Mulla Sadra’s Perspective and its Status within Hakim Sabzevari’s

ميرداماد با كامل‌ندانستن نظام‌هاي فلسفي پيش از خود (سينوي و اشراقي)، نظامي نوين به نام حكمت يمانيه را تأسيس كرده است و به تصريح خود ميرداماد، از اركان مهم اين نظام، وعاء دهر است. وي از اين نظريه در مباحث جهان‌شناسي و خداشناسي، مانند چگونگي پيدايش جهان، موجودات زمانمند، مكانمند و نيز تبيين چگونگي علم تفصيلي پيشين واجب‌الوجود به موجودات استفاده مي‌كند. با وجود اهميتي كه ميرداماد براي وعاء دهر قائل است، پس از وي، حتي ملاصدرا، شاگرد بي‌واسطه‌ي ميرداماد، نيز به اين نظريه بي‌اعتنايي كرده است. در نوشتار حاضر با روش بررسي و تحليل آثار ميرداماد و مقايسه‌ي آن با آراي ملاصدرا، به تبيين چرايي مطرح‌شدن وعاء دهر در آراي ميرداماد پرداخته‌ايم و سپس ايرادهاي ملاصدرا به آن‌را تشريح كرده‌ايم تا در خلال مقايسه‌ي ميان آراي اين دو انديشمند، ايرادهاي اين نظريه و نيز علت روي‌گرداني ملاصدرا از وعاء دهر آشكارتر شود. در پايان نيز به بيان تلاش‌هاي حاج ملاهادي سبزواري براي آشتي‌دادن وعاء دهر ميرداماد با مباني حكمت متعاليه پرداخته‌ايم.

Mirdamad, by rendering incomplete the philosophical systems of his predecessors (Sinai and Ishraghi), initiated the establishment of a new system called the wisdom of Yamaniyeh (Hekamt-e Yamaniyeh), and according to Mirdamad himself, one of the important pillars of this system is “VeaaDahr”. He used this theory in the discussions of cosmology and theology, such as how the universe came into being, temporal and spatial beings, as well as how the previous detailed knowledge of the necessity of existence approached to explaining the beings. Despite the importance that Mirdamad attached to “VeaaDahr”, even his successor and disciple, Mulla Sadra, did not welcome this theory. In this article, by examining and analyzing Mirdamad's works and comparing them with Mulla Sadra's views, we have explained why “VeaaDahr” was raised in Mirdamad's views and then elaborated on Mulla Sadra's objections to it, so that while comparing the views of these two thinkers, we might as well clarify the reasons why Mullah Sadra repudiated “VeaaDahr”.