كاربرد آزمون ساختارمند عيني در ارزشيابي مهارت و عملكرد دوره كارآموزي دانشجويان بهداشت عمومي: معرفي يك رويكرد ارزشيابي عيني

Application of Structured Objective Exam in Assessing Skills and Performance of Public Health Students' Internship: Introducing an Objective Evaluation Approach

مراقبت هاي بهداشتي اوليه (Primary Health Care) اساس بزرگ ترين سيستم هاي ارايه خدمات سلامت را تشكيل مي دهند [1] با وجود پيشرفت هاي زياد در خدمات بهداشتي، كيفيت خدمات بهداشتي اوليه هم چنان مورد ترديد قرار دارد. بهبود كيفيت آموزش كنندگان خدمات سلامت مي تواند در ارتقاي كيفيت خدمات تاثير گذار باشد [2]. يكي از عوامل تعيين كننده آموزش، كيفيت ارزشيابي دانش آموختگان است، به صورتي كه اگر ارزشيابي، محدود به سطوح پايين حيطه شناختي مانند به ياد آوردن باشد، يادگيري ايجاد شده هم، سطحي و فاقد كارآيي است [3]. بنابراين، لازم است ارايه كنندگان خدمات بهداشتي اوليه، با استفاده از روش هاي عيني و استاندارد مورد ارزيابي قرار گيرند [4]. بررسي شواهد نشان مي دهد كه ارزيابي گروه هاي ارايه كننده خدمات بهداشتي، بيش تر با استفاده از روش هاي تيوري صورت گرفته است [5]. مراقبين سلامت، به عنوان سطح اول ارايه خدمات بهداشتي اوليه، وظيفه ارايه خدمات سلامت به گروه هايي از قبيل مادران باردار، كودكان، سالمندان و هم چنين حفظ و ارتقاي سلامت جامعه را بر عهده دارند. با اين حال بر اساس برخي مطالعات، مهارت ها و عملكردهاي اين گروه به طور عيني و دقيق مورد ارزيابي قرار نمي گيرد [6]. آزمون هاي ساختار مند عيني از جمله آزمون هاي استاندارد و پذيرفته شده در آموزش پزشكي هستند كه مجموعه اي از مهارت ها با استفاده از يك ساختار از قبل تعيين شده مورد مشاهده قرار گرفته و نمره گذاري مي شود. از مزاياي اين آزمون ها، روايي و پايايي بالا و كاهش سوءگيري مي باشد [7]. اگر چه از اين روش در ارزشيابي گروه هاي پرستاري و پزشكي به طور متعدد استفاده شده است، اما به ندرت در سنجش مهارت هاي ارايه كنندگان خدمات بهداشتي اوليه از اين آزمون ها استفاده شده است. براي اولين بار در دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكي رفسنجان، جهت ارزيابي مهارت هاي اساسي فراگيران رشته بهداشت از آزمون ساختارمند عيني بررسي عملكرد و مهارت ((OSCE/OSPE Objective Structured Clinical/ Practical Examination استفاده شد. اين آزمون در بهمن ماه 1398، جهت ارزيابي مهارت هاي پايان دوره كارشناسي بهداشت عمومي در محل برگزاري آزمون هاي باليني دانشگاه اجرا شد. از آنجايي كه تجارب انجام شده در اين زمينه محدود بوده، مهارت هاي اساسي و ضروري، با استفاده از روش هاي مختلف نيازسنجي تدوين و با استفاده از چك ليست با توجه به دستورالعمل وزارت بهداشت مورد ارزيابي قرار گرفت. در اين ارزيابي با توجه به اهداف و حيطه فعاليت اين گروه، مهارت هاي اجراي صحيح واكسيناسيون، كنترل صحيح فشار خون، مراقبت از سالمند بر اساس سامانه سيب، ارايه مشاوره تغذيه به گروه سني نوجوان و جوان، آموزش لازم در مورد مكمل ها، مراقبت دوران بارداري و پايش سلامت آب، در قالب هفت ايستگاه مورد ارزيابي و پايش قرار گرفت. مهارت هاي عملكردي از قبيل ارتباط صحيح و آموزش موثر، در مواجهه با يك مددجوي آموزش ديده شده مورد ارزيابي قرار گرفت. اگر چه بازخورد اكثريت دانشجويان و مربيان، در مورد توانايي اين آزمون در سنجش مهارت هاي اساسي در ارايه خدمات PHC مثبت بود، اما با توجه به جديد بودن، اين آزمون با محدوديت هايي از جمله استرس دانشجويان و عدم امكان سنجش همه مهارت هاي ضروري همراه بود. بنابراين پيشنهاد مي گردد در برنامه درسي طراحي شده و در حال اجراي فراگيران ارايه كننده خدمات سلامت جامعه، ارزيابي دقيق نحوه ارايه خدمات سلامت مورد توجه بيش تري قرار گيرد. اميد است با طراحي آزمون هاي دقيق تر و استاندارد، كه مي تواند در نحوه آموزش باليني اين گروه ها هم تحول مثبتي ايجاد كند، شاهد ارتقاء خدمات سلامت جامعه باشيم.

no abstract