قالب‌هاي معنايي فعل «أبصَرَ» در قرآن كريم و بررسي ترجمۀ آنها بر پايۀ نظريۀ معناشناسي قالبي چارلز فيلمور

The Semantic Frames of the Verb “Absara” (beholding) in the Holy Quran and their Persian translations (Based on Charles Fillmore's the Semantic Meaning Theory)

علم معناشناسي در پي يافتن معنا، ارتباط عميقي با علم ترجمه دارد و يكي از روش‌هاي بررسي و نقد ترجمه است. مقالۀ حاضر در چهارچوب نظريۀ معناشناسي قالبي چارلز فيلمور، تلاشي است براي بررسي قالب‌هاي معنايي فعل «أبصرَ» در آيات قرآن كريم و بررسي ترجمۀ فارسي آن (انصاريان، فولادوند، خرمشاهي و مكارم شيرازي). در نمونه‌هاي قرآني بررسي‌شده، فعل «أبصر» داراي يك قالب معنايي ديداري - ادراكي به‌عنوان قالب معنايي مركزي و شش قالب شناختي ديدن، نگريستن، درك‌كردن، انديشيدن، روشنايي‌بخشيدن و بصيرت‌يافتن است كه پايۀ ابتدايي آن، همان ديدن ظاهري با چشم سر است. نتايج اين بررسي نشان مي‌دهند مترجمان در سه قالب معنايي (ديدن، روشنايي بخشيدن، نگريستن) اتفاق نظر داشته‌اند و به بافت آيه‌اي توجه داشته‌اند كه فعل مدنظر در آن به كار رفته است؛ اما دربارۀ قالب معنايي «درك‌كردن» و «بصيرت‌يافتن»، هيچ كدام به بافت آيه دقت نظر نداشته‌اند و دربارۀ قالب معنايي انديشيدن، فقط خرمشاهي براساس بحث هم‌نشيني الفاظ، ترجمۀ صحيحي ارائه كرده‌ است.

Semantic science in the search for meaning has a profound relationship with translation science and is one of the methods to review and criticize translation. The present article is an attempt to study the semantic frames of the verb “Absara” (beholding) in the Quranic verses of the Holy Quran and their Persian translation according to the Fillmore's semantic meanings theory (Ansarian, Fooladvand, Khorramshahi & Makarem shirazi). In the Quranic examples under research, the verb “Absara” (beholding) has a visual-perceptual semantic frame as the central semantic frame and six cognitive formats of seeing, looking, understanding, thinking, illuminating, and discerning that its primary basis is seeing with eyes on the head. The outcome of the research shows that the translators were unanimous in three semantic formats (seeing, illuminating & looking) and paid attention to the context of the verse in which the verb is used. But in the semantic format of "understanding" and "discerning," none of them carefully considered the context of the verse. an‎d only Khorramshahi translated correctly the semantic form of thinking based on Syntagmatic Relationships.