پديد آورندگان :
سوقي، حبيب اله سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان گلستان - بخش تحقيقات علوم زراعي و باغي، گرگان، ايران , خدارحمي، منوچهر سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر،كرج، ايران , باقري كيا، سعيد سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان گلستان - بخش تحقيقات علوم زراعي و باغي، گرگان، ايران , نظري، مهدي سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان گلستان - بخش تحقيقات علوم زراعي و باغي، گرگان، ايران
كليدواژه :
عملكرد دانه , كارايي مصرف انرژي , دوره پر شدن دانه , گلدهي , اقليم گرم و مرطوب شمال
چكيده فارسي :
نويسندگان
2 موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر، سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، كرج، ايران
10.22092/SPPI.2020.122874
چكيده
با هدف واكاوي عملكرد دانه ارقام تجاري جديد گندم نان در تاريخ كاشت‌هاي مختلف بر اساس شاخص‌هاي زراعي- اقليمي در شرايط محيطي گرگان، آزمايشي در دو سال زراعي (1398-1396) در ايستگاه تحقيقات كشاورزي گرگان به اجرا در آمد. آزمايش به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار انجام شد. پنج تاريخ كاشت 10آبان ، 25 آبان، 10 آذر، 25 آذر و 10 دي در كرت‌هاي اصلي و چهار رقم گندم نان بهاره شامل: احسان، تيرگان، معراج و كلاته در كرت‌هاي فرعي مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه عملكرد دانه و تعداد سنبله در متر مربع در دو سال آزمايش تفاوت معني‌داري نداشتند. در تاريخ كاشت سوم (10 آذر) بيشترين عملكرد دانه 6157/9 كيلوگرم در هكتار) بدست آمد. طول دوره پر شدن دانه در تاريخ كاشت سوم با وجود اختلاف يك ماهه با تاريخ كاشت اول (به ترتيب 42/37 و 42/21 روز) تفاوت معني دار نداشت. شرايط مطلوبي از نظر ارتفاع گياه و عدم خوابيدگي براي ارقام مختلف فراهم بود. در تاريخ كاشت سوم شرايطي بهينه، از نظر دما، طول روز، رطوبت نسبي وكارايي مصرف انرژي در طول دوره پر شدن دانه براي ارقام مختلف گندم ايجاد كرد و در اين تاريخ كاشت بيشترين مقادير از نظر شاخص‌هاي زراعي- اقليمي شامل درجه - روز رشد (GDD)، طول روز (DL)، واحدهاي دمايي-نوري (PTU)، واحدهاي دمايي-رطوبتي (HYTU) و كارايي مصرف انرژي فراهم شد. ارقــام كلاته و تيرگان به ترتيب بيشترين عملكرد دانه را داشتند و عملكرد آن‌ها بطور معني‌داري بيشتر از ارقام احسان و معراج بود. تعداد سنبله در متر مربع در ارقام مذكور نيز بطور معني‌داري بيشتر از ساير ارقام بود. طول دوره رشد رقم كلاته كوتاهتر از ساير ارقام بود (بدون تفاوت در طول دوره پر شدن دانه) كه باعث فرار گياه از تنش‌هاي گرما و خشكي انتهايي، افزايش كارايي مصرف انرژي و در نتيجه افزايش عملكرد دانه شد. براساس نتايج اين آزمايش تاريخ كاشت و رقم مناسب و سازگار نقش كليدي در مديريت دوره پر شدن دانه و افزايش عملكرد دانه داشتند.
چكيده لاتين :
To study the response of grain yield of commercial bread wheat cultivars to different sowing dates based on agro-climatic indices, a field experiment was carried-out in Gorgan agricultural research station, Gorgan, Iran, in 2017-18 and 2018-19 cropping cycles. . The experimental design was split plot arrangements in randomized complete block design with four replications. Five sowing dates; 01 November, 16 November, 01 December, 16 December and 31 December were assigned to main plots, and four spring wheat cultivars; Ehsan, Tirgan, Meraj and Kalateh were randomized in subplots. The results showed that grain yield and number of spike per square meter were not significantly different in two cropping cycles. The highest grain yield (6157.9 kg ha-1) was obtained in the third sowing date, however, the grain filling period was not affected (42.37 and 42.21 days, respectively) despite one-month difference, with the first sowing date. It implies that the third sowing date (16 December) provided favorable conditions for crop growth and no lodging was observed in different cultivars. In the third sowing date, optimal conditions; temperature, day length, relative humidity and energy use efficiency during grain filling period were established for different wheat cultivars, therefore, the highest values were obtained for agro-climatic indices; growing degree days (GDD), day length (DL), photo-thermal units (PTU), hydro-thermal units (HYTU) and energy use efficiency. Kalateh and Tirgan cultivars had the highest grain yield, respectively, and their grain yields were significantly greater than Ehsan and Meraj cultivars. Also, the number of spike per square meter was significantly greater in these two cultivars. The growth period in cv. Kalateh was shorter than the other cultivars, no difference in duration of grain filling period, which caused the plant to escape terminal heat and drought stresses, increasing energy use efficiency and consequently increasing grain yield. According to the results of this study, suitable sowing date and adapted cultivar played key roles in managing grain filling period and increasing grain yield.
