پديد آورندگان :
نصري، اسماعيل دانشگاه هنر اصفهان - دانشكده حفاظت و مرمت , صالحي كاخكي، احمد دانشگاه هنر اصفهان - دانشكده حفاظت و مرمت - گروه باستان شناسي , شايگان‌فر، نادر دانشگاه هنر اصفهان - دانشكده پژوهش ها عالي هنر و كارآفريني - گروه پژوهش هنر
كليدواژه :
كاشان , سفال , زرين‌فام , شعرنويسي , دوران سلجوقي و ايلخاني , موزۀ آبگينه
چكيده فارسي :
در نيمۀ دوم سدۀ ششم هجري قمري/ دوازدهم ميلادي هم‌زمان با اوج‌گيري هنر و صنعت سفال‌سازي زرين‌فام، اشعار فارسي و كتيبه‌نويسي جايگاه مهمي در آرايش ظروف زرين‌فام ايفا مي‌كند و هنرمندان سفالگر ضمن ترسيم انواع اشكال تزييني، اشعار و نقوش نوشتاري را بر روي ظروف طراحي كرده‌اند. اشعار و نوشته‌ها كه پيوندي نزديك با ذوق و سليقۀ شخصي، فرهنگ و ادبيات زمان خود دارند، نقش مهمي در طراحي ظروف زرين‌فام كاشان داشته‌اند كه در مطالعات باستان‌شناسي كمتر بدان توجه و پرداخته شده است. مطالعه و بررسي اين اشعار كه بر مبناي ادبيات زمان خود ايجاد شده، افزون بر زيبايي، از جنبۀ ادبي و فرهنگي نيز حائز اهميت است. در مقالۀ پيش‌رو به‌منظور شناخت هرچه بهتر مفاهيم، اشعار و كتيبه‌هاي سفالينه‌هاي زرين‌فام دوران سلجوقي و ايلخاني منسوب به كاشان، به مطالعۀ هشت نمونه از سفالينه‌هاي زرين‌فام اين سده‌ها كه در موزۀ آبگينه و سفالينه‌هاي ايران نگهداري مي‌شوند پرداخته شده است. پرسش‌هاي تحقيق حاضر عبارت‌اند از: 1. آيا ارتباطي ميان محتواي اشعار و كتيبه‌ها با نوع تزيينات آن‌ها وجود دارد؟ 2. محتواي غالب اين نوشته‌ها كدام است؟ با پاسخ به اين پرسش‌ها گامي در راستاي اهداف مقاله كه بررسي تعامل و پيوستگي شعرنويسي، با سفال زرين‌فام سده‌هاي مياني كاشان و دسته‌بندي محتوايي اشعار و كتيبه‌هاي آن‌هاست برداشته شده است. نتايج اين پژوهش كه با استفاده از روش توصيفي‌تحليلي و بر اساس منابع مكتوب انجام شده، حاكي از آن است كه نوشتار نقش اساسي در تزيين بخشي از ظروف زرين‌فام كاشان داشته است. همچنين كتيبه‌ها و اشعار سفالينه‌هاي مورد مطالعه حاوي جملات دعايي براي صاحب ظرف و اغلب داراي محتوايي عاشقانه‌ا‌‌ند.
چكيده لاتين :
In the second half of sixth century (A.H) and twelfth century (A.D), Zarrin-Fam pottery reached the pinnacle of its craft. In this era of pottery, Persian poems and epigraphy played an important role in Zarrin-Fam potteries; therefore, potters have decorated their works with poems and inscriptions alongside other decorative pictures. Poems and inscriptions, which have a close relationship with the artist’s personal taste, and sense and the culture and, literature of its time, have an important role in Zarrin-Fam pottery’s design, which is mostly neglected in archeological studies. Studying and analyzing these poems, which are based on the literature of its period, have literary and cultural importance, in addition to their beauty. This article studies eight cases of Zarrin-Fam potteries from Saljuk and Ilkhanate era, which are held in the Glassware and Ceramic Museum of Iran, in order to get a better understanding about the contents, poems, and epigraphs of these potteries. Two questions are presented in this study; one, is there a relationship between the content of these poems and epigraphs and the decoration of potteries, and two, what is the general content of these inscriptions. Answering these questions brings us one step closer to the objectives of this article, which are analyzing the relationship and consistency of these inscriptions with Zarrin-Fam pottery in middle-ages of Kashan, and categorizing the contents of these poems and epigraphs. This study uses a descriptive – analytical approach and written sources. The findings show, that inscriptions had a major role in the decoration of Zarrin-Fam pottery of Kashan; also, that epigraphs and poems on these potteries contain prayers for the owner, and are usually romantic in nature
