پديد آورندگان :
حسين زاده فضل، مجيد دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرج - دانشكده كشاورزي، كرج، ايران , فتح اله طالقاني، داريوش سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات بذر چغندرقند، كرج، ايران , حبيبي، داود سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات بذر چغندرقند، كرج، ايران , صادق زاده حمايتي، سعيد سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات بذر چغندرقند، كرج، ايران , اردكاني، محمد رضا دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرج - دانشكده كشاورزي، كرج، ايران
كليدواژه :
چغندرقند , كشت پاييزه به ساقه روي , عملكرد ريشه , عملكرد شكر
چكيده فارسي :
چغندرقند در استان البرز و اقليم هاي مشابه، آب و هواي مديترانه اي با زمستان هاي ملايم و تابستان هاي گرم و خشك، در فصل بهار كاشت مي شود كه به علت مصرف آب زياد و شيوع آفات و بيماريها در منطقه با مشكلات زيادي مواجه مي شود. توسعه پاييزه چغندرقند به دليل مصرف آب كمتر نسبت به كاشت بهاره آن در سال هاي اخير مورد توجه قرار گرفته است. اين آزمايش در پاسخ به اين سوال كه آيا كاشت پاييزه چغندرقند در كرج و اقليم هاي مشابه امكان پذير است؟ اجرا شد. به دليل اهميت تعيين تاريخ مناسب كشت و همچنين ارزيابي ارقام مقاوم به ساقه روي، در اين آزمايش دو رقم چغندرقند در سه تاريخ كاشت به صورت آزمايش فاكتوريل و در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در سه تكرار و در سه سال زراعي (1396-1393) مورد ارزيابي قرار گرفتند. عامل اول: تاريخ هاي كاشت در سه سطحِ دهه دوم مهر، دهه اول آبان و دهه سوم آبان و عامل دوم رقم در دو سطح رقم شريف (نيمه مقاوم) و رقم ويكو (مقاوم) بود. در سالهاي زراعي 1394-1393 و 1396-1395 اكثر گيا هچه ها در اثر سرما زدگي از بين رفتند ولي در سال زراعي 1395-1394 گياهان زنده ماندند و مزرعه به عملكرد اقتصادي رسيد. تجزيه واريانس داده ها در سال زراعي مذكور نشان داد كه ميزان ساقه روي و سرمازدگي در تاريخ هاي كاشت مختلف در سطح احتمال يك درصد معني دار شد. مقايسه ميانگين ها نشان داد كه با تأخير در كاشت ميزان ساقه روي از 15/9درصد به پنج درصد و سپس به نيم درصد كاهش يافت، در حاليكه ميزان سرمازدگي از 7/48 درصد به 78/8 درصد افزايش يافت. اثر تاريخ كاشت براي عملكرد ريشه، شكر و شكر سفيد در سطح احتمال يك درصد معني دار شد. تاريخ كاشت اول با 41/6 ، 6/5 و 4/3 تن در هكتار، به ترتيب بيشترين عملكرد ريشه، شكر و شكر سفيد را به خود اختصاص داد. عملكرد شكر و شكر سفيد نيز به ترتيب با 4/2 و 2/9 تن در هكتار متعلق به رقم ويكو و بيشتر از رقم شريف بود. نتايج اين پژوهش كاشت پاييزه چغندرقند را در منطقه كرج و مناطق مشابه از نظر اقليمي، به دليل سرمازدگي و درصد ساقه روي بالا توصيه نمي كند. اگرچه در آينده با توجه به روند گرمتر شدن اين اقليم، كاهش منابع آب كشور و با مطالعه و دستيابي به ارقام مقاوم تر به ساقه روي و سرمازدگي، شايد كاشت پاييزه چغندرقند در كرج و اقليم هاي مشابه امكان پذير شود.
چكيده لاتين :
Sugar beet is usually planted in spring in Alborz province and similar climatic conditions, and uses high irrigation water and suffers from the breakout of pests and diseases. The development of sugar beets cultivars for autumn sowing has become of interest of breeders due mainly to its much lower irrigation water requirement than spring sown sugar beet. The present research was aimed to explore the possibility of autumn sowing of sugar beet in Karaj and similar climatic conditions. Two sugar beet cultivars; Sharif (moderately resistant) and Vico (resistant), and three sowing dates; early-October, late-October and mid-November were evaluated as factorial arrangements in randomized complete block design with three replications at sugar beet research station, Karaj, Iran, in three growing seasons from 2014 to 2017. Most seedlings were killed by winter freezing in 2014 and 2016, however, sugar beet seedlings survived in 2015 winter and produced economic yield. Analysis of variance of data for the 2015-16 growing season showed that when sowing date delayed from early-October to late-October and mid-November, the bolting rate significantly decreased from 15.9% to 5.0% and 0.5%, respectively. However, the winter killing rate increased from 48.7% in early-October to 62.6% and 78.8% in the second and third sowing dates, respectively. Sowing date significantly (p < 0.01) affected root, sugar and white sugar yields. The highest root, sugar and white sugar yields (41.6, 6.5 and 4.3 tha-1, respectively) were produced in early-October, and the lowest were obtained from late-October and mid-November sowing dates. Cultivars did not differ significantly for root yield, but were significantly (p < 0.05) different for sugar and white sugar yield. The sugar and white sugar yield of cv. Vico (4.2 and 2.9 tha-1, respectively) was higher than cv. Sharif (3.4 and 2.2 tha-1, respectively). Cv. Sharif’ was more sensitive to delay in sowing date. In conclusion, considering limitation of water resources in Iran, the development of resistant cultivars to bolting and freezing may facilitate autumn sowing of sugar beet in Karaj and similar climatic conditions.
