تأثير روش‌هاي ساخت در افزايش عمر مفيد بناهاي پيش از 1300 هجري شمسي در فلات مركزي ايران

The Effect of Construction Techniques on Extending the Functional Life Span of Pre-1300 Hijri Structures in the Central Plateau of Iran

امروزه معماري در كشور ما، بي‌بهره از الگوهاي گذشتۀ خويش است. عدم توجه به اين الگوها، نه‌تنها عمر كوتاه معماري بلكه مشكلات اقليمي، زيست‌محيطي، اتلاف انرژي ناشي از تخريب بناها و نخاله‌هاي حاصل از آن را سبب مي‌شود. ساختار بنا نقش كليدي در ماندگاري يا تخريب آن دارد. معماران سنتي تلاش كرده‌اند تا با شناخت دانش ايستايي بنا را به‌گونه‌اي بسازند تا در اثر نيروهاي گوناگون و گذر زمان تخريب نشود. تاكنون پژوهش‌هاي متعددي درارتباط با روش‌ ساخت بناهاي تاريخي انجام شده است ولي از منظر تأثير بر عمر مفيد بنا پژوهش مرتبطي صورت نگرفته است. اين پژوهش، با استفاده از روش نظريۀ زمينه‌اي انجام‌شده است. در اين پژوهش، رويه‌اي از جزء به‌كل و استقرايي بر تجزيه‌وتحليل داده‌ها حاكم است. از طريق گردآوري نظام‌مند داده‌ها با استفاده از منابع كتابخانه‌اي، مطالعات ميداني (مصاحبه نيمه ساختاريافته با 20 نفر از معماران سنتي) و تحليل استقرايي آن، دانشي دربارۀ ماندگاري معماري سنتي به‌دست‌آمده است و در قالب دستگاه نظري «تأثير ملاحظات مرتبط با روش‌‌هاي ساخت در افزايش عمر مفيد معماري سنتي فلات مركزي ايران» بيان‌شده است. هدف اين پژوهش شناخت نقش ملاحظات مرتبط با روش‌‌هاي ساخت بر عمر مفيد بناهاي پيش از 1300هجري شمسي است. درنتيجۀ اين پژوهش كدهاي انتخابي به‌دست‌آمده در مجموعۀ روش‌ ساخت، در سه دستۀ كلي تناسب روش‌ ساخت با كاركرد، تناسب روش‌ ساخت با عوامل محيطي و شناخت و توجه به ملاحظات سازه‌اي و ايستايي قرار گرفتند. همچنين در تمامي مراحل ساخت بنا، رابطه تنگاتنگي بين هندسه و سازه ديده مي‌شود كه بي‌شك بر ايستايي بنا نقش دارد. معماري ماندگار ايران حاصل تجربه‌هاي ارزشمندي است كه در طي هزاران سال استادكاران سنتي به شاگردان خود انتقال داده‌اند.

Today, the architecture in our country is devoid of its past archetypes. Not paying attention to these patterns causes not only the short life span of the architecture but also a series of undesirable side effects such as climatic and environmental problems, energy loss and the demolition waste. The structure of the building plays a key role in its survival or destruction. Traditional architects have endeavored to discover the science of building-durability in order to build the architectures that will not be destroyed by various forces and the passage of time. There have been numerous studies on the architecture construction techniques so far, but no relevant research has been done in terms of impact on the practical lifetime of the buildings. From the perspective of the research methodology, the research method of this study is qualitative and is based on Grounded theory. In this study, data analysis is based on a procedural approach taken from induction. By systematically gathering data using library resources, field studies, interviews with 20 traditional architects and their inductive analysis, considerable knowledge about the long life-span of traditional architecture is obtained and presented in the form of a theoretical framework described as the title of this article: “The effect of construction techniques on extending the functional life span of pre-1300 Hijri structures in the Central Plateau of Iran”. The purpose of this study is to understand the role of considerations related to construction techniques’ impact on the life span of pre-1300 Hijri buildings. As a result of this research, the selected codes obtained in the field of construction techniques are classified into three general categories: “construction techniques in accordance with the future function”, “construction technique fitting environmental factors”, and “observation and recognition of structural durability issues”. Also, throughout the construction process, there is a close relationship between geometry and structure, which undoubtedly affects the standing of the building. Iran's enduring architecture is the result of valuable experiences that have been passed down to students by traditional masters over thousands of years.