كليدواژه :
داوري , اصل 139 قانون اساسي , اموال عمومي و دولتي , داوري پذيري , رويه داوران و قضايي
چكيده فارسي :
اصل 139 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران كه ارجاع دعاوي راجع به اموال عمومي و دولتي به داوري را محدود و مقيد مي‌نمايد به اخذ مصوبه هيات دولت و مجلس، باعث نظريات و آراي حقوقي متفاوت شده است. در يك دسته‌بندي كلي مي‌توان آن‌ها را «نظريه ظاهرگرايان» و «نظريه واقع‌گرايان» ناميد. حاصل نظريه ظاهرگرايان اين است كه اصل 139 بر هر دعوايي كه يك‌طرف آن دولت بوده و بر داوري توافق كرده باشد اعمال مي‌شود و لذا در صورتي دعوا عملاً با داوري و راي معتبر حل‌وفصل خواهد شد كه مصوبه هيات دولت و يا حسب مورد مصوبه مجلس را داشته باشد و در غير اين صورت داوري و بالتبع راي آن معتبر نخواهد بود. به‌موجب اين نظر، اصل 139 درمجموع ازلحاظ اقتصادي نفع دولت را در بر ندارد و لذا بايد براي آن چاره‌اي انديشيد. در مقابل نظريه واقع‌گرايان قرار مي‌گيرد كه مي‌تواند پاسخي باشد به نظريه ظاهرگرايان. صاحبان اين نظر معتقدند كه با يك تفسير منطقي و اصولي از اصل 139، فقط درجايي كه دولت يك‌طرف دعوايي است كه حقيقتاً موضوع آن اموال عمومي و دولت است، ارجاع آن دعوا به داوري نيازمند مصوبه يا مصوبات مذكور در آن اصل مي‌باشد. با اين تفسير مي‌توان قائل به پويايي و مفيد بودن اصل براي كشور يعني دربردارنده منافع ملي بود.
چكيده لاتين :
Article 139 of the Constitution of the Islamic Republic of Iran, which restricts and binds the referral of litigation regarding public and State property to arbitration, for obtaining an approval from the government and the parliament, has led to different views and legal opinions. In general, they can be categorized into “literalist” and “realist” theory”. The result of literalist theory is that article 139 applies to any dispute that on the one hand, there is the State, and it has been agreed upon by arbitration and thus if any dispute exists, it will be resolved by arbitration in which, it should obtain an approval from the government and the parliament, otherwise, the arbitration will not be valid. According to this view, article 139, in general, is not economically beneficial for the State and therefore it must be thought upon. In contrast, there is the realist theory which can be a response to the literalist theory and holds that, with a rational and principled interpretation, the principle can be freed from the problems which are arisen by former theory and also the dynamics of principle 139 is useful for the State in terms of national interest
