تحليل روندهاي فضايي -زماني شاخص اشتغال در روستاهاي مرزي شهرستان راز و جرگلان

روستاهاي مرزي با توجه به جايگاه مهم مرز در فرايند برنامه‌ريزي توسعه، امنيت و آمايش كشور اهميت بسيار دارند، اما در دهه‌هاي اخير تعداد زيادي از روستاها به دليل نبود اشتغال، درآمدهاي كافي و امكانات زيرساختي خالي از سكنه شده است. بنابراين پرداختن به مسئله اشتغال روستاهاي مرزي به‌منظور حفظ جمعيت به دلايل آمايشي، امنيتي و پدافندي ضروري است. اين پژوهش با به‌كارگيري رويكرد اكتشافي و كشف الگوهاي فضائي به بررسي تغييرات فضائيزماني شاخص‌هاي اشتغال نقاط روستايي واقع در شهرستان مرزي راز و جرگلان در سال‌هاي 1385 و 1395 پرداخته است. به‌منظور بررسي تغييرات فضائي اشتغال در هر دو دوره زماني، شاخص موران (خودهمبستگي فضائي) و شاخص عمومي G، براي شاخص اشتغال كل و به تفكيك جنسيت محاسبه و نقشه الگوي فضائي نقاط داغ ترسيم‌شده است. سپس درصد مقادير تغييرات اشتغال در طي دو دوره نسبت به يكديگر محاسبه و مشخص شد هريك از نقاط روستايي ازنظر اشتغال نسبت به دوره قبلي چه تغييراتي (كاهش، افزايش يا بدون تغيير) را داشته است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد تغييرات مقادير اشتغال، در 83 درصد از روستاها (برخي از روستاهاي دهستان‌هاي جرگلان، باغلق و راز) روندي كاهشي و تنها در 17 درصد از روستاها روندي افزايشي را داشته است، كه نواحي روستايي دهستان‌هاي حصارچه، باغلق و راز را در برمي‌گيرد. تغييرات كاهشي براي نرخ اشتغال مردان در 76 درصد (برخي از روستاهاي دهستان‌هاي جرگلان و راز) و نرخ اشتغال زنان 78 درصد از روستاها (برخي از روستاهاي دهستان‌هاي جرگلان، راز) رخ‌داده است. با بررسي الگوهاي فضائي و تغييرات فضائي–زماني اشتغال مي‌توان گفت متأسفانه از اين موقعيت مرزي در اشتغال روستايي و توسعه منطقه بهره‌اي گرفته نشده است.