اعتبار قرارداد انتخاب دادگاه در حقوق بين‌الملل خصوصي و تأثير آن در شناسايي و اجراي آراء خارجي

چنانچه موافقت بر انتخاب دادگاه يا شرط تعيين دادگاه صلاحيت‌دار در ضمن قرارداد، در حقوق بين‌الملل خصوصي از اعتبار حقوقي برخوردار باشد، به دادگاه انتخاب‌شده، صلاحيت انحصاري رسيدگي به دعوا اعطاء كرده است و از دادگاه‌هاي ساير كشورها سلب صلاحيت مي‌كند؛ مگر اينكه برخلاف انحصاري‌بودن دادگاه منتخب تراضي شده باشد. رأي صادره از دادگاه منتخب در كشور ديگر در صورتي مورد شناسايي يا اجرا قرار مي‌گيرد كه اين نوع توافق بر مبناي قانون مقر دادگاه آن كشور داراي اعتبار باشد. نتايج اين مقاله كه به روش تحليلي و توصيفي انجام شده است، نشان مي‌دهد كه چنين توافقي به‌طور كلي، نه بر خلاف نظم عمومي قضايي و نه برخلاف مقررات آمرۀ آيين دادرسي داخلي كشورها در تعيين صلاحيت دادگاه‌هاست؛ مگر در مواردي كه به حكم قانون، توافق دو اراده نافذ نباشد؛ مانند موردي كه رسيدگي به آن در صلاحيت انحصاري دادگاه‌هاي يك كشور قرار دارد. همچنين چنانچه اين توافق در اثر تقلب يا حيله يا به‌صورت تحميلي و غيرمنصفانه منعقد شده باشد، از اعتبار حقوقي برخوردار نخواهد بود. به‌اضافه، در موردي كه دادگاه منتخبِ دو طرف هيچ ارتباطي با عناصر دعوا ندارد، دادگاه مي‌تواند به‌علت عدم وجود نفع معقول و مشروع و براي اجتناب از تحميل هزينه‌هاي دادرسي بر كشور متبوع خود، چنين صلاحيتي را معتبر ندانسته و از استماع دعوا خودداري كند؛ اما در صورت رسيدگي و صدور حكم، شناسايي و اجراي آن در خارج از كشور محل صدور، بستگي به ديدگاه دادگاه مورد درخواست در خصوص مشروعيت اين نوع توافق بر صلاحيت دارد.