بررسي بينامتنيت قرآني در نسخه خطي دلگشانامه

بينامتني نوعي رويكرد زبان شناختي در حوزه نقد جديد در ادبيات است و به معناي ارتباط يك متن با متن قبل يا بعد از خود و يا بازآفريني يك متن با توجه به متني غايب است. اين نظريه گرچه موضوعي جديد در نقد معاصر به شمار مي آمد ولي از ديرباز و به ويژه در متون اسلامي تحت عنوان تضمين، تلميح و اشاره مطرح بوده است. بنابراين بررسي مضامين قرآني شعر فارسي به ويژه با رهيافت بينامتنيت از اهميت بالايي برخوردار است. منظومه دلگشانامه اثر ميرزا ارجمند آزاد كشميري، از ذخاير ارزشمند زبان فارسي است كه بازخواني و احياي آن مي تواند در راستاي  كمك به بخشي از تاريخ اسلام، به ويژه تاريخ تشيع مؤثر باشد. در اين مثنوي، حوادث كوفه بعد از واقعه خونين عاشورا تا شهادت مختار به نظم كشيده شده است. هدف از اين پژوهش  بررسي ميزان تأثيرپذيري منظومه از قرآن كريم است. در اين مقاله، به شيوه توصيفي تحليلي ضمن بررسي ويژگي هاي ساختاري و محتوايي دلگشانامه، با روش نقدي بينامتني، ميزان و چگونگي تأثيرپذيري قرآني اين اثر تحليل شده است. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه «آزاد» از اتواع رابطه بينامتني قرآني بهره گرفته؛ ولي بسامد بينامتني واژگاني (برآيند سازي و وام گيري) و اشاره اي از ساير انواع بينامتنيت در كلام او بيشتر و برجسته تر است.