فضيلت گرايي از ديدگاه امام علي (ع) در نهج البلاغه

Virtue ethics from the point of view of Imam Ali in Nahj al-Balaghah

اساسي¬ترين پرسش اخلاق اين است كه: "چه كاري خوب است؟". سه پاسخ بنيادين به اين پرسش در سه مكتب وظيفه گرا، نتيجه گرا و اخلاق فضيلت طبقه بندي شده است. از ميان اين سه گونه ي اخلاق، اخلاق فضيلت در دوره مدرنيسم مورد توجه پژوهشگران و انديشمندان اسلامي و غيراسلامي بوده و به عنوان يك ديدگاهي فراتر از دو ديدگاه رايج (وظيفه گرا و نتيجه گرا)، مورد تدقيق دقيق قرار گرفته است؛ مي توان گفت اخلاق فضيلت نظريه اي غالب نزد امام علي(ع) و عارفان است. براي مثال آنجا كه امام (ع) در نهج البلاغه، حكمت 32 نقل شده: " فَاعِلُ الْخَيْرِ خَيْرٌ مِنْهُ، وَ فَاعِلُ الشَّرِّ شَرٌّ مِنْهُ (شهيدي،1378، ص122). و نيز در حكمت 198"و چون گفته ي خوارج را شنيد كه حكومت جز از آن خدا نيست، فرمود: سخن حقى است كه بدان باطلى را خواهند . (شهيدي،1378،ص420). كه مصداق اخلاق فضيلت مي باشد. در اين نوشتار تحقيقي شاخصه هاي فضيلت گرايي با بخشي از نظام اخلاقي نهج البلاغه مقايسه و فضيلت گرايي از منظر آن حضرت مورد بررسي قرار گرفته است. در نهايت مشخص گرديد وظيفه گرايي و نتيجه گرايي آن حضرت با آنچه در فلسفه مدرن شناخته مي‌شود متفاوت است و از گفته‌هاي ايشان چنين استتناج مي گردد كه رويكرد اخلاق فضيلت‌گرا به نظر ايشان نزديك‌تر است.

In contemporary times, one of the major branches in ethics and philosophy of ethics is “virtue ethics". In general, the ethical question is: “What is good?” So far, three fundamental answers have been given to this question that in the three schools of Consequentialism, Deontologism, and ethics of virtue is classified. Of these three, Virtue ethics in the contemporary era has attracted the attention of Islamic and non-Islamic scholars and thinkers. This study attempts to examine how this type of ethics is reflected in the teachings of Imam Ali Based on the findings of the research, it can be said that the ethics of virtue is the dominant theory in viewpoints of Imam Ali and mystics. For example, where Imam Ali in Nahj al-Balaghah, Wisdom 32 says: “A good person is better than a good deed, and a bad person is worse than a bad deed”. In the manifestations of the ethics of virtue in the teachings of Imam Ali, the "justice" as the main virtue is emphasized. This research has been done with interpretive analytical method.